Tài khoản
Đại biểu Tạ Văn Hạ đã chỉ ra rằng việc loại bỏ cấp hành chính trung gian, cụ thể là cấp huyện, sẽ tạo ra một nguồn lực quý giá với gần 700 trụ sở dôi dư. Những tài sản này có thể được các địa phương khai thác để đầu tư vào phát triển kinh tế – xã hội, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Trong buổi làm việc diễn ra vào ngày 4/3, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phối hợp giữa các cơ quan và Chính phủ trong việc nghiên cứu và đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến tài sản nhà nước sau khi sắp xếp. Báo cáo về vấn đề này cần được trình lên Bộ Chính trị trước ngày 30/6, nhằm đảm bảo tính kịp thời và hiệu quả trong việc quản lý tài sản công.
Hiện tại, cả nước có tổng cộng 696 đơn vị hành chính cấp huyện, trong đó Hà Nội dẫn đầu với 30 đơn vị, tiếp theo là Thanh Hóa với 26, TP HCM 22, Nghệ An 20, và một số tỉnh khác như Quảng Nam, Gia Lai, Đăk Lăk, Hải Phòng, Kiên Giang và Long An cũng có số lượng đáng kể. Việc sắp xếp lại các đơn vị này sẽ tạo ra cơ hội lớn cho các địa phương trong việc tái cấu trúc và sử dụng hiệu quả tài sản công.
Ông Nguyễn Tân Thịnh, Cục trưởng Quản lý công sản thuộc Bộ Tài chính, cho rằng việc hợp nhất hoặc chuyển giao nhiệm vụ giữa các đơn vị có thể dẫn đến tình trạng thừa hoặc thiếu cục bộ về cơ sở vật chất. Theo quy định hiện hành, các trụ sở không còn nhu cầu sử dụng có thể được thu hồi và điều chuyển cho các đơn vị khác hoặc chuyển giao cho địa phương quản lý. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài sản công mà còn tạo điều kiện cho các tổ chức kinh doanh nhà ở khai thác hiệu quả.
Bộ Tài chính đang tích cực xây dựng phương án xử lý tài sản dôi dư sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính. Phương án này sẽ bao gồm việc chuyển giao và quản lý tài sản, nhằm đảm bảo tính chủ động và hiệu quả trong việc sử dụng tài sản công. Đồng thời, Bộ cũng sẽ điều chỉnh các văn bản pháp luật liên quan để phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy mới.
“Chúng tôi sẽ theo dõi sát sao tiến trình sắp xếp và sẽ trình các cấp có thẩm quyền ban hành quy định ngay sau khi phương án tổ chức bộ máy được phê duyệt”, ông Thịnh cho biết. Điều này sẽ là cơ sở quan trọng để các bộ, ngành và địa phương có thể bố trí, sử dụng và xử lý tài sản dôi dư một cách hiệu quả.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Tạ Văn Hạ nhấn mạnh rằng trụ sở của UBND và HĐND cấp quận, huyện thường nằm ở những vị trí đắc địa, thuận tiện cho người dân. Khi bỏ cấp hành chính huyện, gần 700 trụ sở dôi dư sẽ trở thành “nguồn lực khổng lồ chờ được giải phóng”. Đây là cơ hội để các địa phương rà soát và phát huy tối đa hiệu quả của các tài sản công này, đồng thời thu hút đầu tư phát triển.
Ông Hạ cũng cho rằng, bên cạnh việc chuyển đổi mô hình chính quyền từ bốn xuống ba cấp, Chính phủ và các địa phương cần khẩn trương rà soát và đánh giá lại toàn bộ số lượng và tính chất các tài sản công dôi dư. Những trụ sở mới, rộng rãi nên được bàn giao cho các cơ quan đã sắp xếp nhưng chưa có trụ sở hoặc đang sử dụng trụ sở xuống cấp, nhằm tránh lãng phí. Đối với những trụ sở quá cũ, cần có phương án chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc đấu thầu dự án để tìm nhà đầu tư phù hợp.
Các quận, huyện không còn nhiều nhu cầu về trụ sở công cần xem xét chuyển đổi công năng sử dụng để phục vụ cho nghiên cứu, đổi mới sáng tạo hoặc lợi ích cộng đồng. Ông Hạ đề xuất ba lĩnh vực ưu tiên: chuyển đổi thành không gian công cộng như công viên, khu vui chơi; xây dựng các trung tâm văn hóa cho thanh thiếu niên; và chuyển đổi thành các cơ sở nghiên cứu khoa học, phòng thí nghiệm tiêu chuẩn quốc tế.
Để thực hiện hiệu quả các giải pháp này, ông Hạ cho rằng Nhà nước cần có cơ chế chính sách thu hút nhà đầu tư. Mục tiêu là Nhà nước không cần đầu tư quá nhiều nhưng vẫn có cơ sở vật chất phù hợp cho các dịch vụ công, đồng thời nhà đầu tư cũng được hưởng lợi từ các hoạt động thương mại, dịch vụ.
Tình trạng trụ sở công dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính đã trở thành vấn đề nhức nhối ở nhiều địa phương. Nhiều cơ quan gặp khó khăn trong việc xây mới, trong khi những trụ sở lớn lại bị bỏ hoang, gây lãng phí lớn. Ông Hạ nhấn mạnh rằng trách nhiệm xử lý tài sản công dôi dư thuộc về những người đứng đầu. Lãnh đạo các địa phương cần quyết liệt thực hiện với mục tiêu cao nhất là vì lợi ích của người dân, tránh lãng phí cho Nhà nước.
“Xử lý tài sản công dôi dư không chỉ là vấn đề trước mắt, mà cần nghiên cứu nghiêm túc để phát huy hiệu quả nhất các tài sản này trong dài hạn”, ông nói.
Giáo sư Nguyễn Đăng Dung, Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật thuộc Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cho rằng việc bỏ cấp hành chính quận, huyện sẽ mở ra cơ hội cho các địa phương phát triển theo quy mô liên xã. Đây là mô hình phù hợp trong bối cảnh hành chính hiện nay, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nền kinh tế và trình độ khoa học công nghệ.
Giáo sư Dung đề xuất rằng trụ sở quận, huyện nên được giao cho xã, phường nơi đặt trụ sở đó quản lý. Khi bỏ cấp huyện, các xã sẽ có cơ hội mở rộng quy mô, và có thể sử dụng ngay trụ sở dôi dư làm trụ sở mới cho xã. Những trụ sở này có thể trở thành nơi làm việc của cơ quan phát triển liên xã, với vai trò hoạch định chính sách và phối hợp giữa các xã trong thực hiện nhiệm vụ kinh tế – xã hội.
Ông cũng đồng tình rằng gần 700 trụ sở dôi dư là nguồn tài sản công rất lớn của Nhà nước, cần được giám sát và sử dụng một cách chặt chẽ để tránh tham nhũng và lãng phí. Ông đề nghị thành lập một cơ quan chuyên biệt để giám sát hoạt động xử lý các trụ sở công dôi dư, đồng thời đẩy mạnh đấu thầu dự án và đấu giá quyền sử dụng đất để thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân. “Việc này không chỉ giúp chính quyền địa phương có thêm nguồn lực mà còn tránh được những rắc rối về pháp lý và lãng phí khi để trụ sở bỏ hoang như thời gian qua”, ông nhấn mạnh.
Giáo sư Nguyễn Văn Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, cũng nhìn nhận rằng việc có khoảng 700 trụ sở quận, huyện dôi dư sau sắp xếp hành chính là cơ hội lớn để các địa phương quy hoạch lại và bố trí thêm hạ tầng phục vụ an sinh xã hội. Ông dẫn chứng thực tế tại Hà Nội, nơi nhiều quận có trụ sở lớn nhưng lại thiếu trường học và bệnh viện, khiến phụ huynh phải xếp hàng từ sớm để đăng ký học cho con. Ông kiến nghị các trụ sở công dôi dư nếu đảm bảo diện tích cần ưu tiên chuyển đổi thành trường học, khu vui chơi hoặc nhà văn hóa cho trẻ em.
Đối với những trụ sở cần nguồn lực đầu tư lớn, Nhà nước cần huy động sự tham gia của khu vực tư nhân. Những khu đất này đều có vị trí đắc địa và diện tích lớn, nên việc thu hút nhà đầu tư sẽ rất thuận lợi. “Nếu trụ sở đó được giao cho một đơn vị có khả năng phát huy hiệu quả nhất, thì giá trị mà trụ sở đó tạo ra cho xã hội trong dài hạn mới là điều đáng quý”, Giáo sư Liên kết luận.
Sơn Hà
