Tài khoản
Trà đạo không chỉ đơn thuần là nghệ thuật thưởng thức trà, mà còn là một biểu hiện sâu sắc của triết lý sống, sự tinh tế và lòng hiếu khách của người Nhật. Qua bốn nguyên tắc cơ bản: hòa, kính, thanh, tịch, trà đạo mang đến cho người tham gia một trải nghiệm không chỉ về hương vị mà còn về tâm hồn.
Trong buổi thuyết trình diễn ra vào ngày 14/3, Machita Soryu, đại diện phái trà Urasenke tại Hà Nội, đã chia sẻ rằng trà đạo trong tiếng Nhật được gọi là chanoyu hay sado, có nghĩa là “lối uống trà”. Urasenke là một trong ba phái trà lớn nhất tại Nhật Bản, với hơn 50% trà nhân trên toàn quốc và có lịch sử phát triển kéo dài hơn 400 năm.
Trà đạo không chỉ là một hoạt động thưởng trà mà còn chứa đựng triết lý về cuộc sống, thể hiện cách con người hòa hợp với thiên nhiên, sự tinh tế và lòng hiếu khách. Tinh thần của trà đạo được thể hiện qua bốn nguyên tắc cơ bản: hòa – kính – thanh – tịch (wa-kei-sei-jaku), như Soryu đã nhấn mạnh.
Hình ảnh trà sư đang thực hiện các bước pha trà của người Nhật. Ảnh: Hoàng Giang
Nguyên tắc đầu tiên, “hòa”, thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, giữa trà nhân và trà thất. Nguyên tắc thứ hai, “kính”, nhấn mạnh tầm quan trọng của từng đồ vật trong buổi trà, thể hiện sự tôn trọng và tri ân giữa chủ và khách. “Thanh” là sự thanh khiết, sạch sẽ của cả công cụ và con người, trong khi “tịch” là trạng thái tâm hồn thanh thản, tĩnh lặng như mặt nước.
Ông Soryu cho biết, tại Nhật Bản, khi bắt đầu một buổi trà, chủ nhà sẽ nói Tôi mời bạn một chén trà, và khi kết thúc, câu nói này lại được lặp lại, thể hiện sự trân trọng và lòng hiếu khách.
Nhiều chi tiết tưởng chừng như đơn giản trong một buổi trà đạo lại mang ý nghĩa sâu sắc. Một trong số đó là sự quan tâm và lòng kính trọng giữa người với người, thể hiện qua cách chủ nhà và khách xoay cốc hoặc bát trà liên tục.
Hình ảnh trình diễn trà đạo tại trường Nhân Văn Hà Nội.
Trong buổi chia sẻ, Phó Chủ tịch Urasenke Soryu đã chỉ ra rằng mỗi chiếc cốc trà đều có một “mặt chính”, phần đẹp nhất theo quan điểm thẩm mỹ của mỗi người. Khi pha trà, chủ nhà sẽ quay phần đẹp nhất về phía mình và sau khi pha xong, sẽ xoay phần này hướng về phía khách, thể hiện lòng hiếu khách và sự trân trọng.
Khách sẽ đáp lại bằng cách xoay phần đẹp nhất của bát trà về phía chủ, thể hiện sự trân trọng đối với tấm lòng của chủ nhà. Sau khi thưởng thức, họ sẽ đặt chén xuống và quay mặt đẹp về phía mình, như một cách thể hiện rằng phần đẹp nhất cũng chính là tấm lòng mà chủ nhà dành cho họ.
Trước khi mời khách, chủ nhà sẽ dùng một chiếc khăn sạch để lau dụng cụ, mặc dù chúng đã được làm sạch từ trước. Hành động này không chỉ là để đảm bảo vệ sinh mà còn giống như một cách thanh tẩy tâm hồn, giúp chủ nhà đạt được trạng thái bình tâm.
Bà Kamitani Naoko, Trưởng ban Báo chí và Văn hóa Đại sứ quán Nhật Bản, đã nhận xét rằng thưởng trà là một nét văn hóa tương đồng giữa Việt Nam và Nhật Bản. Trà là thức uống gần gũi với đời sống của người dân hai nước. Khi đến thăm bạn bè người Việt, bà thường được tiếp đãi bằng trà, và sự giao lưu giữa chủ và khách diễn ra một cách tự nhiên qua từng chén trà.
Quy trình của một buổi thưởng trà lý tưởng bắt đầu từ việc khách bước qua cánh cổng, đi qua khu vườn cây cảnh và hồ nước, tạo cảm giác thư thái trước khi vào phòng trà. Thiên nhiên xung quanh giúp tâm hồn khách được dịu mát, buông bỏ mọi muộn phiền.
Bước vào trà thất, khách sẽ tập trung vào hiện tại để thưởng trà và ăn bánh, thể hiện sự tôn kính với chủ. Thời gian dùng trà cũng là lúc con người thanh tẩy tâm hồn, tìm kiếm sự yên tĩnh trong cuộc sống. Trong không gian trà thất, mọi người đều bình đẳng, ngay cả những võ sĩ đạo cũng phải để lại thanh kiếm katana bên ngoài.
Cây trà được du nhập vào Nhật Bản vào khoảng thế kỷ VIII thông qua các nhà sư phái Thiền tông. Trà đã phát triển thành một môn nghệ thuật mang đậm triết lý sống hài hòa và thanh tịnh. Trà đạo Nhật Bản đã được định hình rõ nét hơn vào thế kỷ XVI nhờ sự đóng góp của nhiều trà sư nổi tiếng, trong đó có Sen no Rikyu, người được coi là “cha đẻ” của trà đạo, đã hoàn thiện triết lý và nghi lễ trà đạo.
Phương Anh – Hoàng Giang
