Tài khoản
Hộ chiếu, một trong những tài liệu quan trọng nhất trong mỗi chuyến Du lịch quốc tế hiện nay, không chỉ đơn thuần là một tờ giấy mà còn mang trong mình một lịch sử dài và phong phú. Mặc dù hộ chiếu hiện đại chỉ mới xuất hiện từ thế kỷ XX, nhưng nguồn gốc của nó có thể được truy ngược hàng nghìn năm về trước, khi mà nhu cầu di chuyển giữa các quốc gia ngày càng gia tăng.
Hệ thống kiểm soát biên giới đầu tiên
Hệ thống kiểm soát biên giới có tổ chức đầu tiên được ghi nhận xuất hiện tại Trung Quốc vào thời kỳ Chiến Quốc (475–221 TCN). Dưới triều đại Hán (202 TCN-220 SCN), các quy định về giấy tờ di chuyển đã được chính thức hóa. Khi Con đường Tơ lụa phát triển, người dân buộc phải mang theo giấy phép ghi rõ danh tính, mục đích và lộ trình di chuyển để có thể qua được các cửa ải. Tại La Mã cổ đại, những người đi công vụ thường được cấp thư giới thiệu từ Hoàng đế, nhằm đảm bảo an toàn và hỗ trợ trong quá trình di chuyển. Những tài liệu này, thường được viết trên gỗ, được coi là tiền thân của hộ chiếu hoặc visa.
Giấy thông hành thời Trung Cổ
Trong thời Trung Cổ, hình thức gần giống với hộ chiếu hiện đại nhất là “sauf conduit” hay giấy thông hành giữa các quốc gia. Theo nhà sử học Martin Lloyd, những lá thư đảm bảo này do vua hoặc chính quyền ban hành, ghi rõ tên người mang và mục đích chuyến đi. Điều này cho thấy rằng, từ rất sớm, việc kiểm soát di chuyển đã trở thành một phần quan trọng trong quản lý biên giới.
Thay đổi sau Thế chiến I
Vào đầu thế kỷ XX, nước Mỹ chứng kiến một làn sóng nhập cư mạnh mẽ, với nhiều người đến qua đảo Ellis. Tại đây, họ chỉ cần trải qua một cuộc kiểm tra sức khỏe sơ sài và một vài câu hỏi thủ tục, trước khi được phép tiếp tục hành trình. Tuy nhiên, sau Thế chiến I, các quốc gia bắt đầu lo ngại về tình trạng di cư, dẫn đến việc Hội Quốc Liên vào năm 1920 đã thông qua nghị quyết thống nhất hộ chiếu toàn cầu. Mục tiêu không chỉ là khuyến khích du lịch mà còn nhằm kiểm soát dòng người và hạn chế nhập cư.
Tiêu chuẩn hộ chiếu hiện đại
Kể từ năm 1963, khi các tiêu chuẩn hộ chiếu được áp dụng rộng rãi, người dân các nước đã phải gắn liền quyền công dân của mình với tấm giấy nhỏ chứa đầy thông tin cá nhân, mã vạch, hình ảnh sinh trắc học và các yếu tố bảo mật cao. Hộ chiếu không chỉ là một tài liệu, mà còn trở thành một biểu tượng của quyền lực và sự tự do di chuyển.
Giá trị của hộ chiếu trong thế kỷ XXI
Trong thế kỷ XXI, hộ chiếu đã trở thành một tài sản có giá trị, tương tự như bất động sản hay tác phẩm nghệ thuật. Nhiều quốc gia thậm chí còn bán quyền công dân hợp pháp, như Malta hay Cyprus, với mức đầu tư lớn. Hộ chiếu giờ đây không chỉ là một tờ giấy, mà còn là một lá chắn bảo vệ cho những ai sở hữu nó.
Những vấn đề hiện tại
Ngày nay, sự biến động của địa chính trị và các chính sách phân biệt sắc tộc đang khiến hàng triệu người rơi vào tình trạng không quốc tịch. Theo thống kê của Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn, có ít nhất 10 triệu người không có quốc tịch, đồng nghĩa với việc họ không được cấp hộ chiếu và bị từ chối quyền tự do di chuyển. Thực trạng này một lần nữa phản ánh sự mơ hồ và đầy tranh cãi của khái niệm “quốc tịch” trong xã hội hiện đại.
