Tài khoản
Ulaanbaatar, thủ đô của Mông Cổ, không chỉ nổi tiếng với cái lạnh tê tái mà còn phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng: ô nhiễm không khí do khói than đá. Mỗi mùa đông, hàng triệu gia đình ở đây phải đốt than để giữ ấm, dẫn đến tình trạng không khí ô nhiễm trầm trọng.
Trong tháng 1 vừa qua, một vụ việc đau lòng đã xảy ra khi cả gia đình 6 người tử vong do ngộ độc khí CO từ bếp than. Đây chỉ là một trong số rất nhiều trường hợp đáng tiếc liên quan đến việc sử dụng than đá, cho thấy mức độ nguy hiểm của việc này. Thực tế, số người thiệt mạng do ô nhiễm không khí ở Mông Cổ đã tăng lên đáng kể trong thập kỷ qua, không chỉ ở Ulaanbaatar mà còn ở nhiều khu vực khác.
Với nhiệt độ có thể xuống tới -28 độ C trong mùa đông, việc đốt than trở thành một nhu cầu thiết yếu. Khoảng 70% năng lượng của Mông Cổ đến từ than đá, điều này khiến cho không khí ở đây trở nên ô nhiễm nghiêm trọng. Theo ước tính, có khoảng 7.000 người đã mất mạng trong mùa đông này do các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí, từ bệnh hô hấp đến ung thư.
Đặc biệt, phụ nữ mang thai cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro, khi tỷ lệ sảy thai và sinh non tăng cao trong những tháng lạnh giá. Bác sĩ Oyuchiney Aatsan, một chuyên gia tại viện nhi, đã khuyến cáo rằng nếu trẻ em thường xuyên ốm đau, gia đình nên rời khỏi thủ đô để tìm kiếm môi trường sống tốt hơn.
Những túp lều ger ở ngoại ô Ulaanbaatar thường chìm trong khói bụi, và vào mùa đông, bệnh viện phải mở thêm nhiều phòng chăm sóc đặc biệt cho trẻ em mắc viêm phổi. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em mà còn gây ra nhiều lo ngại cho các bậc phụ huynh.
Biến đổi khí hậu cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình hình. Mông Cổ đang phải đối mặt với những mùa đông lạnh giá bất thường, được gọi là dzud, xảy ra gần như hàng năm kể từ năm 2019. Những mùa dzud này đã khiến nhiều gia đình du mục phải rời bỏ cuộc sống trên thảo nguyên để tìm kiếm cơ hội việc làm tại các thành phố.
Với tình trạng thiếu nhà ở tại Ulaanbaatar, nhiều người dân phải sống trong các túp lều ger không có hệ thống cấp nước. Những lò sưởi trung tâm trong lều thường được sử dụng để đốt than, và điều này càng làm gia tăng ô nhiễm không khí. Hiện tại, khoảng 50% dân số Mông Cổ sống trong các túp lều này, với hàng trăm nghìn ống khói thải khói than vào không khí.
Ông Unurbat Dory, một chuyên gia về chất lượng không khí, cho biết rằng khoảng 55-56% ô nhiễm không khí đến từ các khu ger, trong khi giao thông và các nhà máy điện đóng góp phần còn lại. Mức độ ô nhiễm ở Ulaanbaatar thường cao hơn tiêu chuẩn an toàn từ 12-13 lần, đặc biệt là trong những tháng lạnh.
Nhiều chuyên gia cho rằng Mông Cổ cần có một kế hoạch quốc gia để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí. Dù đã có những nỗ lực từ Liên Hợp Quốc để thay thế bếp than bằng bếp điện, nhưng dự án này vẫn đang gặp khó khăn do giá điện tăng cao.
Trong khi đó, người dân như Byambauren Gansukh, một bà mẹ có 6 con, vẫn phải đốt than để giữ ấm cho gia đình. Cô cho biết rằng giá điện đã tăng gấp đôi và họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc quay lại với bếp than. Câu chuyện của cô cũng là câu chuyện của nhiều người khác, những người đã phải rời bỏ quê hương để tìm kiếm cuộc sống tốt hơn nhưng lại phải đối mặt với ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Batbold Vandan, một người mới đến Ulaanbaatar, cũng chia sẻ rằng anh không ngờ ô nhiễm ở đây lại tồi tệ đến vậy. Anh đã mất cả đàn gia súc và phải tìm việc làm trong thành phố, nhưng luôn nhớ về không khí trong lành của quê hương.
