Tài khoản
Hà Nội – Hơn 1.000 ngày tìm kiếm khắp các chiến trường phía Nam mà không có kết quả, gia đình liệt sĩ Trần Văn Phú đã nhận được một tia hy vọng mới từ tập hồ sơ được cung cấp từ phía Mỹ.
Vào ngày 10/7, ông Trần Văn Quý, anh trai của liệt sĩ, đã hồi hộp mở từng trang hồ sơ mà người Mỹ trao lại, hơn 50 năm sau khi cuộc chiến kết thúc. Tập hồ sơ dài 66 trang này chứa đựng tọa độ và thông tin chi tiết về em trai ông – liệt sĩ Trần Văn Phú, người đã hy sinh vào năm 1967 tại Quảng Trị.
Trong đợt trao hồ sơ này, 21 bộ hồ sơ của các quân nhân Việt Nam đã hy sinh trong cuộc chiến cũng được gửi đến các gia đình ở Lào Cai, Ninh Bình, Phú Thọ và Hà Nội, nhân dịp trưng bày 30 năm quan hệ ngoại giao Việt – Mỹ do Trung tâm Lưu trữ trung ương III tổ chức tại Hà Nội.
Tên của các liệt sĩ cùng thông tin chi tiết đã được ghi lại trong hồ sơ mà phía Mỹ giao lại. Hồ sơ này bao gồm giấy thông hành, danh sách cá nhân, sổ tay và bảng theo dõi đạn dược. Những cá nhân có tên trong hồ sơ bao gồm Trung đội trưởng Trần Văn Phú và trợ lý Phan Xuân Niêm, cùng danh sách 27 thành viên trong trung đội. Mỗi cá nhân đều có thông tin như ngày nhập ngũ, mã địa phương, quê quán, chiều cao và số súng. Một số mục còn ghi rõ thông tin về thân nhân và địa chỉ làng như Hồng Châu, Kim Hải…
Hồ sơ này đã mở ra cho gia đình liệt sĩ Phú một hy vọng mới trong việc tìm kiếm hài cốt của người thân, một công việc mà họ đã thực hiện suốt ba năm qua. “Anh em tôi hơn kém nhau một tuổi, đi bộ đội năm trước năm sau. Tôi 84 tuổi rồi còn chú ấy thì mãi mãi 23, còn sống chắc anh em tóc bạc như nhau”, ông Trần Văn Quý đã không kìm được nước mắt khi nhắc về em trai.
Tọa độ được ghi trong hồ sơ liên quan đến liệt sĩ Trần Văn Phú và đồng đội tại tỉnh Quảng Trị. Ông Quý đã tòng quân vào đầu năm 1961, trong bối cảnh chiến sự diễn ra ác liệt với những hoạt động leo thang của đối phương. Em trai Trần Văn Phú khi đó mới 17 tuổi, đã hứa với anh rằng “năm sau em cũng vào bộ đội”. Đúng như lời hứa, năm 1962, ông Phú đã gia nhập Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 90, Sư đoàn 324.
Trong suốt những năm kháng chiến, hai anh em chỉ gặp nhau một lần tại Miếu Môn, cách quê nhà Đan Phượng hơn 40 km. Người anh không nhớ đã nói với em những gì. “Bố mẹ hồi đó còn trẻ, hai thằng tôi mười tám đôi mươi, đâu nghĩ được nhiều mà dặn những lời sâu xa”, ông Quý chia sẻ.
Những bức thư gửi về nhà ngày càng thưa dần khi bộ đội hành quân sâu vào mặt trận phía Nam. Địa chỉ duy nhất mà người thân nhớ được trên bì thư là “Vịnh Mốc” – một địa danh ở Quảng Trị gần giới tuyến chia cắt hai miền. Năm 1968, gia đình nhận giấy báo tử của liệt sĩ Trần Văn Phú, người đã hy sinh vào ngày 3/7/1967 và được mai táng tại “mặt trận phía Nam”.
Hơn nửa thế kỷ qua, ông Quý cùng nhiều gia đình khác đã bắt đầu những cuộc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ từ con số 0, không có địa chỉ cụ thể. Họ đã lần tìm manh mối qua đơn vị cũ, đồng đội và nhân chứng, đi dò từng hàng bia mộ trên khắp các nghĩa trang từng là chiến trường.
Thông tin duy nhất mà gia đình có được là liệt sĩ Phú đã hy sinh ở “cao điểm 90 Cồn Tiên – Dốc Miếu”, một địa danh thuộc đất Gio Linh, từng là cứ điểm quan trọng của quân đội Mỹ trên đường Trường Sơn nhằm ngăn chặn chi viện từ miền Bắc cho miền Nam. Những người lính hy sinh đã được đồng đội an táng, nhưng những trận đánh ác liệt sau đó đã cày xới chiến trường, khiến cho đến nay không ai dám chắc còn dấu tích.
Nước mắt đã rơi trong ngày nhận lại kỷ vật của người thân hy sinh trong cuộc kháng chiến. Ông Trần Văn Quý cùng con dâu Trần Thị Thu Hà (cháu dâu liệt sĩ) đã chia sẻ cảm xúc khi nhận lại những kỷ vật quý giá này. Video: Hoàng Phương
Chuyến đi đầu tiên về Quảng Trị của gia đình 12 người diễn ra vào tháng 8/2023, khi đại dịch đã kết thúc. Ông Quý đã ở lại một tuần để tìm đường vào mặt trận cũ, dò hỏi đồng đội Sư đoàn 324 và đi qua các nghĩa trang nhưng không tìm thấy thông tin gì. Cuộc tìm kiếm vẫn tiếp diễn cho đến hôm nay, trải qua gần 1.100 ngày với hàng chục chuyến đi do vợ chồng con trai ông Quý đảm nhận.
“Sau mỗi chuyến trở về, gia đình lại thêm nặng trĩu, nhưng chưa bao giờ chúng tôi từ bỏ hy vọng tìm được hài cốt người thân”, bà Trần Thị Thu Hà, con dâu ông Quý, chia sẻ.
Những chuyến đi thường diễn ra vào cuối tuần khi bà Hà kết thúc công việc ở trung tâm du học. Vợ chồng bà thường đi xe giường nằm từ Hà Nội vào Quảng Trị vào tối thứ sáu, thuê xe máy để đi từng nghĩa trang và trở về Thủ đô vào tối chủ nhật. Bà Hà đã trở lại nghĩa trang Trường Sơn, Đường 9 nhiều lần nhưng vẫn không có kết quả.
Có lần họ trở về chiến trường cũ và thấy còn dấu tích nhưng không biết lối đi nên đành quay ra. Những chuyến đi vào ngày giỗ của liệt sĩ Phú, vào dịp 27/7, bà Hà thường chuẩn bị thêm mâm cơm cúng và đốt áo mã “mong chú và đồng đội sớm báo tin”.
“Lẽ thường ai đó sẽ nghĩ cháu dâu ít có tình cảm máu mủ với họ hàng bên chồng. Nhưng càng đi, gặp gỡ đồng đội của chú, nghe kể về trận đánh, nhìn những hàng bia mộ liệt sĩ khắp các nghĩa trang lại càng đau xót, càng mong sớm đưa được chú về nhà”, bà Hà chia sẻ về lý do ba năm qua chưa từng từ bỏ hy vọng tìm kiếm.
Chân dung của liệt sĩ Trần Văn Phú đã được phục dựng lại. Ảnh: Gia đình cung cấp
Đầu năm nay, gia đình đã kết nối được với thủ trưởng cũ của Sư đoàn 324 và nhận thêm thông tin về trận đánh năm 1967. Phạm vi tìm kiếm hài cốt cuối cùng được khoanh vùng khoảng 2 km2 quanh nơi từng diễn ra trận đánh ở cao điểm 90. Cuộc điện thoại vào đầu tháng 7 từ Trung tâm Lưu trữ quốc gia III thông báo về việc trao lại hồ sơ chứng tích của liệt sĩ Trần Văn Phú do phía Mỹ lưu giữ đã mang lại cho gia đình thêm niềm tin trong việc tìm kiếm người thân.
Chiếc USB chứa thông tin cùng tập hồ sơ 66 trang khiến gia đình “như thấy một phần linh hồn liệt sĩ được trở về”. Bà Hà cho biết tọa độ mà phía Mỹ cung cấp cách nơi gia đình đang tìm kiếm hơn một cây số. Dịp 27/7 này, hành trình trở lại Quảng Trị của họ sẽ tiếp tục với dự định kết nối với các cấp ngành để sớm được khai quật vị trí trong hồ sơ. Bởi hy vọng không chỉ riêng liệt sĩ Phú mà còn có thể có nhiều đồng đội khác đang chờ đợi được tìm thấy và đưa về quê mẹ.
Hoàng Phương
