Hành Trình Trở Về Của Một Việt Kiều: Từ Thành Công Tại Nước Ngoài Đến Khởi Nghiệp Tại Quê Hương

Nguyễn Thanh Mỹ, một người Việt kiều thành đạt tại Canada với hàng trăm triệu USD doanh thu và hơn 700 bằng sáng chế, đã quyết định trở về quê hương Trà Vinh để khởi nghiệp. Quyết định này không chỉ đơn thuần là một bước đi trong sự nghiệp mà còn là một ước mơ lớn lao: tạo ra việc làm cho người dân quê hương.

Trong chương trình Người trở về, ông chia sẻ về hành trình từ một cậu bé bán cà-rem giữa vùng giải phóng đến việc trở thành tiến sĩ tại Canada và xây dựng công ty tại quê hương. Hành trình của ông là minh chứng cho sự kiên trì và quyết tâm vượt qua khó khăn để đạt được ước mơ.

Ở tuổi 60, ông bắt đầu lại từ nông nghiệp công nghệ cao, mang theo tri thức và công nghệ, với một triết lý rõ ràng: không chỉ cung cấp giải pháp cho nông dân mà còn giúp họ trở thành người thụ hưởng chính.

– Ông có thể chia sẻ về những ký ức thời thơ ấu tại làng Thanh Mỹ, Trà Vinh và cách nó ảnh hưởng đến sự nghiệp của ông sau này?

– Tôi sinh ra và lớn lên tại làng Thanh Mỹ, nơi mà cha tôi mất tích khi tôi còn nhỏ. Mẹ tôi đã phải một mình nuôi năm đứa con trong hoàn cảnh khó khăn của chiến tranh. Những năm tháng đó đã hình thành trong tôi một tinh thần kiên cường và quyết tâm vươn lên.

Thời gian sống trong vùng giải phóng, tôi đã chứng kiến sự khổ cực của người dân. Những đêm tôi bán bánh mì và cà-rem, tôi không chỉ kiếm sống mà còn phải chịu đựng những ánh mắt nghi ngờ từ người khác. Những trải nghiệm đó đã khiến tôi nhận ra rằng nghèo khó không phải là tội lỗi, nhưng nó có thể khiến người ta bị coi thường. Đó là động lực để tôi không ngừng phấn đấu.

Sau khi tốt nghiệp đại học, trong khi bạn bè đã có công việc ổn định, tôi lại phải tìm cách kiếm sống bằng việc đá banh dạo. Năm 1979, tôi sang Canada, bắt đầu cuộc sống mới với nhiều thử thách.

Trong một buổi làm việc tại nhà hàng, khi được hỏi về ước mơ của mình, tôi đã nói rằng tôi muốn trở về quê hương để xây dựng nhà máy và tạo công ăn việc làm cho người dân. Dù bị trêu chọc, tôi vẫn giữ vững ước mơ đó trong lòng.

– Ông đã bắt đầu lại từ con số không tại Canada như thế nào?

– Tôi học tiếng Anh vào buổi sáng và làm việc tại nhà hàng vào buổi chiều. Sau bốn tháng, tôi đã nộp đơn vào Đại học Concordia và hoàn thành cử nhân chỉ trong hai năm. Sau đó, tôi tiếp tục học lên thạc sĩ và tiến sĩ, và cuối cùng gia nhập một trong những công ty nghiên cứu hàng đầu thế giới.

Quá trình học tập và làm việc của tôi không hề dễ dàng. Tôi đã phải làm việc cật lực, từ việc học đến việc làm, nhưng tôi luôn tìm cách tối ưu hóa thời gian và công sức. Tôi không chỉ học để có điểm số mà còn để có được tấm bằng, để có cơ hội tốt hơn trong cuộc sống.

Với hơn 700 bằng sáng chế, tôi đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển công nghệ. Tuy nhiên, sau nhiều năm làm việc tại các công ty lớn, tôi đã quyết định rẽ sang con đường khởi nghiệp.

– Điều gì đã khiến ông quyết định trở về Việt Nam để khởi nghiệp?

– Sau một chuyến công tác ở Nhật, tôi đã quyết định bay về Việt Nam mà không có visa. Khi trở về quê hương, tôi cảm nhận được sự nghèo khó của người dân nơi đây và quyết tâm phải làm điều gì đó để giúp đỡ họ. Tôi đã nghỉ việc tại Mỹ và trở về Trà Vinh để bắt đầu hành trình mới.

– Ông đã chuẩn bị những gì trước khi đầu tư về Việt Nam?

– Ngay sau khi quyết định, tôi đã mua vé máy bay và không do dự. Tôi đã khảo sát nhiều nơi và cuối cùng quyết định xây dựng nhà máy tại Trà Vinh, nơi tôi sinh ra. Tôi đã có công nghệ và khách hàng, giờ chỉ cần sản xuất.

Khó khăn lớn nhất mà tôi gặp phải là sự phân biệt và cách nhìn của nhiều người về Việt kiều. Tuy nhiên, tôi đã vượt qua những rào cản đó bằng cách chứng minh năng lực và sự minh bạch trong công việc.

Để giải quyết vấn đề nhân sự, tôi đã hợp tác với các trường đại học để đào tạo kỹ sư và tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nơi mọi người đều có thể phát triển.

– Tại sao ông lại tiếp tục khởi nghiệp ở tuổi 60 trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao?

– Khi sống ở Cù Lao, tôi nhận thấy nhiều vấn đề trong nông nghiệp, đặc biệt là việc nuôi tôm. Tôi đã quyết định áp dụng công nghệ để cải thiện quy trình nuôi tôm, giúp nông dân giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Tôi không chỉ muốn tạo ra sản phẩm mà còn muốn giúp người nông dân có cuộc sống tốt hơn.

Tôi đã thiết kế nhiều giải pháp công nghệ mới, từ việc giám sát chất lượng nước đến việc tự động hóa quy trình nuôi tôm. Mục tiêu của tôi là giúp nông dân không chỉ có lợi nhuận mà còn giảm bớt gánh nặng trong công việc.

– Ông có thể chia sẻ về tầm nhìn của mình đối với tương lai của nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam?

– Tôi tin rằng Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Chính phủ đang có những chính sách hỗ trợ và tôi hy vọng rằng các doanh nghiệp sẽ được khuyến khích để phát triển. Tôi mong rằng những sản phẩm công nghệ Việt Nam sẽ có chỗ đứng trên thị trường quốc tế.

Cuối cùng, tôi muốn nhấn mạnh rằng, nếu có cơ hội, tôi vẫn sẽ chọn trở về quê hương để cống hiến và phát triển. Đó là nơi tôi có thể tạo ra giá trị và giúp đỡ cộng đồng.

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mỹ là chuyên gia trong lĩnh vực khoa học năng lượng và vật liệu, sở hữu hơn 700 bằng sáng chế liên quan đến vật liệu in và nông nghiệp công nghệ cao (tính đến năm 2025).
Ông từng là nhà nghiên cứu tại Trung tâm IBM Almaden (Mỹ), cộng tác nghiên cứu tại INRS-Energy and Materials (Canada), và giữ vị trí quản lý kỹ thuật tại Kodak Polychrome Graphics (Mỹ).
Ông đã nhận gần 20 giải thưởng và bằng khen về phát minh và đổi mới công nghệ từ Việt Nam, Mỹ, Canada và Nhật Bản.
Ông khởi nghiệp với American Dye Source Inc (ADS) ở Canada, sản xuất vật liệu in với hai bằng sáng chế quốc tế, đạt tổng doanh thu gần 300 triệu USD trong 20 năm.
Trở về Việt Nam, ông sáng lập Mỹ Lan Group – doanh nghiệp công nghệ cao đầu tiên tại Trà Vinh, xuất khẩu vật liệu in đến 76 quốc gia. Ở tuổi 60, ông tiếp tục khởi nghiệp với RYNAN Technologies, ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp, thủy sản và môi trường. Tính đến năm 2021, ông đã sáng lập hoặc đồng sáng lập 9 công ty công nghệ.
Ông sáng lập, điều hành khoa Hóa học Ứng dụng tại Đại học Trà Vinh, khởi xướng chương trình liên kết đào tạo thực hành giữa sinh viên và doanh nghiệp.
Thông qua Quỹ Nguyễn Thanh Mỹ, ông đã tài trợ hơn 62,5 tỷ đồng cho các dự án y tế, giáo dục, xây cầu nông thôn và nhà tình thương (tính đến 2024).
Ông từng giữ vai trò Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (2013–2024), Ủy viên Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các khóa VI, VII và IX.