Tài khoản
Du lịch đen, hay còn gọi là du lịch đến những địa điểm gắn liền với thảm kịch lịch sử, đang ngày càng thu hút sự chú ý của du khách. Nhiều người thường hiểu nhầm rằng loại hình du lịch này chỉ đơn thuần là sự tò mò bệnh hoạn hay ám ảnh với cái chết. Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn rất nhiều.
Các địa điểm như nhà máy hạt nhân Chernobyl, Hiroshima hay Cánh đồng Chết ở Campuchia không chỉ là những nơi ghi dấu ấn của nỗi đau mà còn là những bài học lịch sử quý giá. Hàng năm, hàng nghìn du khách tìm đến những nơi này không chỉ để tham quan mà còn để tưởng niệm và hiểu rõ hơn về những bi kịch đã xảy ra.
Khái niệm du lịch đen (dark tourism) đã được định nghĩa bởi Tiến sĩ Philip Stone, người sáng lập Viện nghiên cứu du lịch Đen tại Anh. Ông cho rằng loại hình này chủ yếu xoay quanh việc tưởng niệm những người đã khuất thông qua các bảo tàng, triển lãm và đài tưởng niệm. Những địa điểm như Di tích diệt chủng Tuol Sleng ở Campuchia hay rừng tự sát Aokigahara ở Nhật Bản là những ví dụ điển hình cho việc này.
Những con chó lang thang trong ‘thị trấn ma’ Pripyat thuộc Chernobyl. Ảnh:Dimitar Dilkoff/Agence France-Presse
Mỗi du khách có lý do riêng để tham gia vào loại hình du lịch này. Có người muốn đối diện với nỗi đau quá khứ, có người lại tìm kiếm sự hiểu biết sâu sắc hơn về lịch sử. Việc tận mắt chứng kiến những di vật của các nạn nhân tại các địa điểm như Auschwitz hay Đài tưởng niệm 11/9 có thể giúp họ cảm nhận rõ hơn về những mất mát trong lịch sử nhân loại.
Du lịch đen không chỉ đơn thuần là việc nhớ về các bi kịch mà còn đặt ra những câu hỏi quan trọng về cách mà xã hội ghi nhớ và tưởng niệm quá khứ. Một số người lo ngại rằng những địa điểm này có thể bị thương mại hóa, dẫn đến việc mất đi giá trị lịch sử và ý nghĩa của chúng. Nhiều quốc gia đã có những quy định hạn chế việc quảng bá hình ảnh gắn liền với ký ức đau thương.
Dù ngày càng trở nên phổ biến, du lịch đen vẫn thường bị hiểu lầm. Một trong những quan niệm sai lầm phổ biến là cho rằng du khách bị thu hút bởi cái chết và nỗi đau. Tiến sĩ Duncan Light, chuyên gia về quản lý du lịch, cho biết rằng phần lớn du khách đến những địa danh lịch sử không phải vì sự tò mò bệnh hoạn, mà để học hỏi và tưởng nhớ các sự kiện đau thương. Nhiều người tìm đến những nơi này để kết nối với người thân đã khuất hoặc khám phá bản sắc văn hóa của dân tộc.
"Không có động cơ nào trong số này thực sự đen tối," Tiến sĩ Light khẳng định.
Di vật giày của những người tự tử trong khu rừng Aokigahara. Ảnh: Rob Gilhooly
Du lịch đen cũng thường bị nhầm lẫn với các loại hình du lịch khác như du lịch khu ổ chuột, du lịch chiến tranh hay du lịch mạo hiểm. Theo Dark-Tourism, cẩm nang trực tuyến về du lịch đen, có nhiều nhận định sai lệch về loại hình này. Du lịch đen thực chất là một cách tiếp cận lịch sử có ý thức và tôn trọng, giúp con người hiểu rõ hơn về những mặt tối của quá khứ mà không tô vẽ hay giật gân sự kiện.
Một trong những vấn đề gây tranh cãi là ranh giới giữa tưởng niệm và thương mại hóa. Tiến sĩ Stone cho rằng dù du khách không trực tiếp đối diện với cái chết, họ vẫn tiếp xúc với những câu chuyện về sự mất mát. Điều này có thể khiến họ suy ngẫm về sự hữu hạn của chính mình và giá trị của cuộc sống.
Du khách tại bảo tàng diệt chủng Tuol Sleng, Campuchia. Ảnh: Britannica
Tuy nhiên, không phải lúc nào du khách cũng thể hiện sự tôn trọng đối với các di tích lịch sử. Một số trường hợp gây tranh cãi đã xảy ra khi du khách chụp ảnh tự sướng hoặc tạo dáng phản cảm tại các địa điểm như Auschwitz. Loại hình du lịch này không khuyến khích những hành vi thiếu tôn trọng tương tự. Các bảo tàng, đài tưởng niệm và di tích lịch sử mong muốn trở thành nơi tưởng nhớ, giúp con người đối diện với quá khứ và rút ra bài học cho tương lai.
Tiến sĩ Stone nhấn mạnh rằng du lịch đen là một loại hình du lịch phức tạp, vừa mang giá trị lịch sử và giáo dục, vừa đối mặt với những tranh cãi về đạo đức và cách quản lý. Dù tồn tại nhiều hiểu lầm và ý kiến trái chiều, xu hướng này vẫn tiếp tục thu hút du khách trên toàn thế giới, khi con người không ngừng tìm kiếm cách kết nối với quá khứ và suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống.
Bích Phương (Theo The Independent)
