Tài khoản
Tuyến đường sắt Yên Viên – Hạ Long – Cái Lân đang trong quá trình điều chỉnh thiết kế, chuyển từ việc chủ yếu vận chuyển hàng hóa sang phục vụ hành khách với tốc độ tối đa 120 km/h. Sự thay đổi này phản ánh nhu cầu thực tế ngày càng tăng của hành khách trong khu vực.
Bộ Xây dựng hiện đang tiến hành nghiên cứu báo cáo tiền khả thi cho dự án đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân. Dự án này đã được khởi động từ năm 2004 nhưng đã bị tạm dừng từ năm 2011 cho đến nay. Trước đây, dự báo cho thấy nhu cầu vận tải chủ yếu là hàng hóa từ khu vực Vân Nam (Trung Quốc) đến cảng Cái Lân (Quảng Ninh). Tuy nhiên, với sự phát triển của cảng Lạch Huyện (Hải Phòng), nhu cầu vận tải hàng hóa đã chuyển hướng sang tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng.
Đồng thời, hành lang Hà Nội – Bắc Ninh – Hải Dương – Hạ Long đã chứng kiến sự bùng nổ của nhiều khu du lịch và nghỉ dưỡng lớn, dẫn đến nhu cầu vận tải hành khách tăng mạnh. Theo nghiên cứu của liên danh tư vấn, dự báo đến năm 2050, nhu cầu vận tải hành khách trên tuyến này sẽ đạt từ 7,03 đến 7,66 triệu lượt mỗi năm, trong khi lượng hàng hóa chỉ còn khoảng 2,7 đến 3,3 triệu tấn mỗi năm.
Với những số liệu này, Bộ Xây dựng đã quyết định cần điều chỉnh chủ trương đầu tư cho dự án. Điều này nhằm đảm bảo rằng dự án sẽ phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường.
Cầu cụt trên quốc lộ 1, đoạn qua phường Võ Cường, TP Bắc Ninh, thuộc dự án đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân. Ảnh: Phạm Chiểu
Để phù hợp với điều chỉnh này, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã đề xuất không đầu tư khổ đường lồng 1.435 mm và 1.000 mm trên đoạn tuyến Lim – Phả Lại – Hạ Long như trước đây, mà thay vào đó là khổ đường đơn 1.435 mm. Quyết định này được đưa ra do nhu cầu vận tải hàng hóa khổ đường 1.000 mm thấp, trong khi chi phí đầu tư và bảo trì cho đường lồng cao hơn khoảng 1,25 lần so với đường đơn 1.435 mm.
Liên danh tư vấn cũng đã đề xuất tốc độ thiết kế tối đa là 120 km/h cho tàu khách và 80 km/h cho tàu hàng. Đoạn 10 km từ ga Yên Viên đến ga Lim hiện đang được duy tu và có chất lượng tốt, do đó sẽ không cần đầu tư thêm cho đoạn này. Với phương án mới, tổng chiều dài của tuyến đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân sẽ là 119,4 km.
Bốn ga mới sẽ được xây dựng, bao gồm Nam Sơn, Châu Cầu, Chí Linh mới và Cái Lân; đồng thời cải tạo 8 ga hiện có và xây dựng mới 19 cầu, nâng cấp 36 cầu trên toàn tuyến đường sắt.
Bản đồ tuyến đường sắt Yên Viên – Cái Lân (màu đỏ) đang bị đình hoãn. Đồ họa: Tiến Thành
Với quy mô đầu tư mới, tổng mức đầu tư cho dự án đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân sẽ lên tới 9.989 tỷ đồng. Trong đó, chi phí đã thực hiện là 4.429 tỷ đồng, và cần thêm 5.560 tỷ đồng để hoàn thành dự án.
Ban Quản lý dự án đường sắt đã đề xuất cấp có thẩm quyền bố trí vốn ngân sách nhà nước trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030. Dự án dự kiến sẽ được thực hiện từ năm 2026 đến năm 2030 và đưa vào khai thác vào năm 2031.
Dự án tuyến đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân đã được Thủ tướng phê duyệt đầu tư từ năm 2004 với nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, có tổng chiều dài 131 km, nối ga Yên Viên với cảng Cái Lân, với tổng mức đầu tư hơn 7.660 tỷ đồng. Dự án được chia thành 4 tiểu dự án độc lập, khởi công vào năm 2008 và dự kiến hoàn thành vào năm 2011.
Tuy nhiên, đến năm 2011, dự án đã bị đình hoãn do chính sách cắt giảm đầu tư công của Chính phủ. Trong số 4 tiểu dự án, chỉ có đoạn Hạ Long – cảng Cái Lân (dài 5,6 km) được đưa vào sử dụng vào năm 2014, trong khi 3 tiểu dự án còn lại vẫn đang dở dang. Ngoài việc gây lãng phí cho các hạng mục thi công chưa hoàn thành, dự án còn để lại một khối lượng vật tư và thiết bị trị giá hàng trăm tỷ đồng chưa sử dụng (bao gồm ray, động cơ, tà vẹt…). Bộ Giao thông Vận tải đã bàn giao số vật liệu này cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam để bảo quản.
Anh Duy
