Tài khoản
Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, một đề xuất mới đã được đưa ra nhằm cải thiện chất lượng không khí tại TP HCM. Đề xuất này không chỉ hướng tới việc giảm thiểu khí thải từ phương tiện giao thông mà còn tạo ra một môi trường sống trong lành hơn cho cư dân thành phố. Theo đó, từ năm 2026, TP HCM sẽ thí điểm một vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực trung tâm và Cần Giờ, với lộ trình hạn chế các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải.
Thông tin này được công bố trong buổi làm việc giữa liên danh tư vấn và Sở Xây dựng TP HCM vào ngày 8/8. Đề án này nằm trong chương trình chuyển đổi xanh của thành phố, đang trong quá trình lấy ý kiến từ các bên liên quan trước khi hoàn thiện và trình cấp thẩm quyền phê duyệt.
Đơn vị tư vấn cho biết, giao thông đường bộ là nguồn phát thải lớn nhất, đặc biệt tại khu vực trung tâm với mật độ phương tiện dày đặc. Do đó, việc thiết lập vùng thí điểm LEZ tại đây là cần thiết để kiểm soát và hạn chế các phương tiện chạy bằng xăng không đạt tiêu chuẩn khí thải. Cần Giờ cũng sẽ được đưa vào diện thí điểm nhằm bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và phát triển mô hình du lịch bền vững.
Phạm vi khu vực trung tâm được xác định bao gồm nhiều tuyến đường quan trọng như Điện Biên Phủ, Bông, Hoàng Hoa Thám, và nhiều tuyến khác. Những con đường này sẽ là nơi thí điểm cho các biện pháp kiểm soát khí thải.
Để thực hiện đề án, giai đoạn chuẩn bị sẽ hoàn tất vào năm 2025, bao gồm việc ban hành khung pháp lý cần thiết. Từ năm 2026, thành phố sẽ bắt đầu thí điểm LEZ, kiểm soát các phương tiện thương mại không đạt tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới tiêu chuẩn Euro 2.
Đến năm 2027, xe máy sẽ phải kiểm định khí thải và sẽ bị hạn chế vào khu vực thí điểm nếu không đạt yêu cầu. Đến cuối năm 2028, toàn bộ xe máy công nghệ sẽ chuyển sang sử dụng điện, và từ tháng 12/2029, xe máy chạy xăng sẽ không được phép tham gia dịch vụ gọi xe công nghệ.
Từ năm 2030, vùng phát thải thấp sẽ áp dụng cho tất cả các phương tiện cá nhân trong khu vực trung tâm. Sau năm 2032, thành phố sẽ xem xét mở rộng LEZ ra khu vực Vành đai 1, bao gồm nhiều tuyến đường lớn.
Để kiểm soát phương tiện ra vào, đề án sẽ lắp đặt camera nhận diện biển số, đối chiếu với dữ liệu đăng kiểm để xác định mức khí thải. Những xe không đạt tiêu chuẩn khi vào vùng LEZ sẽ bị xử phạt.
Đại diện đơn vị tư vấn nhấn mạnh rằng việc triển khai LEZ cần có một hệ sinh thái đồng bộ, bao gồm các lựa chọn thay thế cho người dân, hạ tầng trạm sạc, chính sách tài chính và giải pháp chuyển đổi công bằng. Đặc biệt, nhóm người thu nhập thấp sẽ được hỗ trợ để đảm bảo sinh kế sau khi chuyển đổi.
Giao thông công cộng sẽ tiếp tục được chú trọng, với kế hoạch mở rộng tuyến buýt điện, phát triển xe đạp công cộng và hành lang xanh cho người đi bộ. Trạm sạc điện sẽ được ưu tiên tại các bãi đỗ, trung tâm thương mại và các trục giao thông chính.
Đại diện tư vấn cũng cho biết rằng chi phí ban đầu cho việc triển khai là một thách thức lớn, đặc biệt đối với các cá nhân, doanh nghiệp vận tải và nhà đầu tư. Do đó, đề án sẽ đưa ra các gói hỗ trợ phù hợp cho từng đối tượng.
Phó giám đốc Sở Xây dựng TP HCM cho biết đề án này là một phần trong chiến lược quốc gia về giảm phát thải. Thành phố đang tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo chính sách hỗ trợ không ảnh hưởng đến sinh kế của người dân, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp.
Ông cũng cho biết khu trung tâm được chọn thí điểm do tình trạng quá tải hạ tầng và ô nhiễm cao. Cần Giờ sẽ được ưu tiên bảo vệ môi trường sinh thái, không để ô nhiễm rồi mới xử lý. Côn Đảo cũng đang được nghiên cứu để áp dụng chuyển đổi tương tự.
Ngoài việc kiểm soát khí thải, thành phố sẽ đầu tư hạ tầng đồng bộ theo lộ trình. Bộ tiêu chuẩn cho trạm sạc, yêu cầu an toàn phòng cháy chữa cháy và tính tương thích với nhiều dòng xe đang được xây dựng. Mô hình đổi pin và xử lý pin cũng đang được nghiên cứu.
Hiện tại, Sở Xây dựng đang tiếp tục lấy ý kiến từ các bên để hoàn thiện đề án, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và triển khai.
Tính đến tháng 6/2025, TP HCM quản lý hơn 9,6 triệu phương tiện, trong đó có hơn một triệu ôtô và gần 8,6 triệu xe máy, chưa kể lượng lớn xe vãng lai. Số lượng xe đã tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, trong đó ôtô tăng đến 9%, gây áp lực lớn lên hạ tầng và môi trường đô thị.
