Tài khoản
Chuyên gia đã đưa ra ý kiến rằng, sau khi chính quyền cấp huyện bị bãi bỏ, cần chuyển giao tối đa các thủ tục hành chính liên quan trực tiếp đến người dân về cấp xã, trong khi phần còn lại sẽ được chuyển lên cấp tỉnh.
Trong phiên họp của Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp và tổ chức lại các đơn vị hành chính, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đã thông báo rằng, theo đề án của Chính phủ, sau khi bỏ chính quyền cấp huyện, khoảng 1/3 nhiệm vụ sẽ được chuyển lên cấp tỉnh, trong khi 2/3 còn lại sẽ được giao cho cấp xã.
Hiện tại, cả nước có 696 đơn vị hành chính cấp huyện và 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, với trung bình mỗi huyện có khoảng 14 xã, phường, thị trấn. Chính quyền xã và huyện đóng vai trò thiết yếu trong việc quản lý và cung cấp các dịch vụ hành chính công cho người dân. Chính quyền xã, với vị trí gần gũi nhất với người dân, thực hiện nhiều công việc hàng ngày như đăng ký hộ khẩu, khai sinh, khai tử, xin giấy chứng nhận độc thân, kết hôn và hỗ trợ các hộ nghèo.
Thêm vào đó, chính quyền xã còn có trách nhiệm quản lý hộ khẩu, nhân khẩu, hỗ trợ an sinh xã hội, giải quyết khiếu nại và tố cáo trong phạm vi thẩm quyền, cũng như tổ chức bầu cử và họp dân để lắng nghe ý kiến của cộng đồng.
Ngược lại, chính quyền cấp huyện thường đảm nhận các công việc phức tạp và quy mô lớn hơn. Ví dụ, trong lĩnh vực địa chính, họ có thẩm quyền cấp, đính chính và thu hồi sổ đỏ cho cá nhân và hộ gia đình, chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp, giao và cho thuê đất, cũng như giải quyết tranh chấp và thẩm định nhu cầu sử dụng đất.
Cấp huyện cũng thực hiện các thủ tục như cấp bản sao trích lục hộ tịch, đăng ký khai sinh, kết hôn, khai tử, và chứng thực các giấy tờ, văn bản do cơ quan có thẩm quyền cấp. Họ cũng cấp phép xây dựng và cung cấp thông tin quy hoạch cho người dân.
Hiện nay, một số thủ tục đã được ủy quyền hoặc hỗ trợ trực tuyến thông qua Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc cổng dịch vụ công của địa phương, giúp người dân tiết kiệm thời gian và công sức trong việc thực hiện các thủ tục hành chính.
GS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội. Ảnh: Hoàng Phong
Chuyển giao tối đa nhiệm vụ liên quan đến người dân về cấp xã
Ủng hộ đề xuất của Chính phủ, Giáo sư Trần Ngọc Đường cho rằng việc bãi bỏ chính quyền cấp huyện sẽ dẫn đến sự thay đổi trong phân công nhiệm vụ và quyền hạn. Ông nhấn mạnh rằng các công việc mang tính quản lý vĩ mô nên được chuyển giao lên cấp tỉnh, bao gồm các nhiệm vụ liên quan đến hoạch định chính sách, quản lý ngân sách lớn và các vấn đề chiến lược. Ngược lại, những trách nhiệm liên quan trực tiếp đến đời sống người dân, như bảo đảm an ninh trật tự và quản lý kinh tế, văn hóa, nên được giao cho cấp xã.
Giáo sư Đường cũng đề xuất rằng cấp xã nên được trao thêm quyền hạn trong việc quản lý các nhiệm vụ cụ thể như quản lý hộ khẩu, hộ tịch, và các nghiệp vụ liên quan đến đất đai, chẳng hạn như cấp đổi sổ đỏ. Đồng thời, cấp xã cũng cần được mở rộng quyền hạn trong việc thu và chi ngân sách, giúp họ chủ động hơn trong việc giải quyết các vấn đề địa phương và đáp ứng nhu cầu của người dân một cách linh hoạt.
Việc bãi bỏ cấp huyện sẽ giúp chính quyền gần gũi hơn với người dân, tạo điều kiện thuận lợi cho họ trong việc thực hiện các thủ tục hành chính. Cấp tỉnh sẽ chỉ đảm nhận những nhiệm vụ quản lý vĩ mô từ cấp huyện chuyển lên, trong khi cấp xã sẽ đảm nhiệm các nhiệm vụ thiết thực hơn, liên quan trực tiếp đến đời sống người dân.
Tuy nhiên, việc chuyển giao quá nhiều nhiệm vụ từ cấp huyện lên cấp tỉnh có thể gây quá tải cho cấp hành chính này, đặc biệt trong bối cảnh cả nước đang chuẩn bị sáp nhập các tỉnh. Do đó, các cơ quan chức năng cần cân nhắc kỹ lưỡng việc phân bổ nhiệm vụ và quyền hạn giữa các cấp, đảm bảo rằng bộ máy hành chính hoạt động hiệu quả mà không gây áp lực quá lớn lên bất kỳ cấp nào.
Nguyên Thứ trưởng Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cũng nhấn mạnh rằng cần xác định rõ khi bãi bỏ cấp huyện, xã sẽ là đơn vị hành chính gần gũi nhất với người dân. Do đó, cấp xã cần được tăng quyền tối đa để giải quyết những thủ tục liên quan trực tiếp đến người dân, trong khi những vấn đề mang tính liên vùng, liên xã mới được chuyển lên cấp tỉnh.
Ông Dĩnh đã dẫn chứng rằng ngành công an đã chuyển 35 thủ tục hành chính về công an xã, như cấp căn cước, đăng ký ô tô, xe máy, và cấp đổi giấy phép lái xe. Ông đề xuất rằng các nhiệm vụ cấp đất cho hộ gia đình cá nhân hoặc giấy tờ liên quan trực tiếp đến người dân, thu chi ngân sách, đều có thể chuyển về xã phường, trong khi cấp đất cho doanh nghiệp thực hiện dự án lớn thì giao cho tỉnh.
Nguyên thứ trưởng Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh. Ảnh: Hoàng Phong
Cải cách bộ máy cấp xã là cần thiết
Để có thể đảm đương thêm nhiều nhiệm vụ chuyển từ cấp huyện về, GS Trần Ngọc Đường cho rằng cần nâng cao chất lượng cán bộ cũng như cơ sở vật chất của cấp xã. “Chính quyền cấp xã sẽ đảm đương thêm nhiều công việc, đòi hỏi trách nhiệm nặng nề hơn, phong cách và lề lối làm việc cần đổi mới, để chính quyền thực sự gần gũi và phục vụ người dân”, GS Đường nhấn mạnh.
Ông cũng cho rằng để nâng cao chất lượng cán bộ cấp xã, cần chuyển nhiều cán bộ từ cấp huyện về xã, thay vì lên tỉnh. Đồng thời, khi trao thêm quyền hạn cho chính quyền cấp xã, cần thiết kế các quy định để tăng trách nhiệm kiểm tra và giám sát.
Nguyên Thứ trưởng Nguyễn Tiến Dĩnh cũng cho rằng sau khi sáp nhập từ hơn 10.000 xuống còn hơn 2.000 đơn vị cấp xã, mỗi xã sẽ như một “huyện thu nhỏ”. Do đó, bộ máy cấp xã cần được thiết kế lại. Nếu vẫn duy trì bộ máy như hiện nay, sẽ rất khó để đảm đương khối lượng công việc lớn. Cán bộ xã cần được đảm bảo về cả số lượng và chất lượng, và bộ máy xã sẽ cần có các phòng chuyên môn hỗ trợ, như phòng hộ tịch, địa chính, đất đai…
Ông Dĩnh cũng đề xuất rằng cán bộ huyện hiện nay nên chuyển về xã tối đa thay vì lên tỉnh, và thậm chí nên điều thêm cán bộ từ tỉnh để tăng cường cho xã. Bên cạnh đó, Nhà nước cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và liên thông dữ liệu để việc xử lý thủ tục hành chính được thực hiện một cách liên thông tối đa từ cấp xã, tỉnh đến trung ương. Trụ sở, tài chính và phương tiện của cấp xã cũng cần được đầu tư tương ứng với quy mô dân số và diện tích của từng đơn vị.
Vũ Tuân
