Tài khoản
Merici Vinton chứng kiến những hoạt động không theo quy chuẩn tại DOGE và lo ngại nỗ lực tinh giản chính phủ của họ có thể để lại hệ lụy lâu dài.
Elon Musk từng tuyên bố Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) là "tổ chức minh bạch nhất trong chính phủ Mỹ từ trước đến nay". Nhưng Merici Vinton, nhân viên liên bang vừa nghỉ việc tại Cơ quan Dịch vụ Kỹ thuật số Mỹ (USDS) sau khi DOGE tiếp quản, cho hay bà đã chứng kiến đơn vị này vận hành "theo một bộ quy tắc rất khác".
Merici Vinton, cựu nhân viên USDS, cơ quan được chuyển đổi thành DOGE. Ảnh: CNN
Vinton cho biết những nhân viên mới với kiến thức hạn chế về cách thức hoạt động của các cơ quan liên bang đã áp dụng cách tiếp cận "đập đi xây lại" để thu hẹp chính phủ. Theo bà, họ thực hiện những hành động này mà "không cần biết cách thức dòng chảy công việc diễn ra cũng như các quy tắc hay chính sách là gì".
"Dù bạn có thích hay không, rất nhiều văn hóa làm việc của chính phủ liên quan đến nỗ lực hợp tác và xây dựng đồng thuận. Nhưng đó không phải cách DOGE làm việc", Vinton nói. "Họ làm theo cách của riêng họ".
Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên kể từ khi nghỉ việc, Vinton đã hé lộ những góc nhìn từ bên trong USDS khi nó biến đổi thành DOGE.
Vinton, 44 tuổi, bắt đầu làm việc tại USDS từ năm 2021. Đây là văn phòng được thành lập dưới thời tổng thống Barack Obama để cải thiện công nghệ trên toàn chính phủ liên bang. Bà tự nguyện rời khỏi chính phủ hồi tháng ba, khoảng hai tháng sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump chuyển đổi USDS thành DOGE.
Bà nhấn mạnh, trước đây, công việc của văn phòng này là "phi chính trị". "Tôi đến với chính phủ để xây dựng những trải nghiệm tuyệt vời cho người dân, để họ tương tác với chính phủ dễ dàng hơn khi muốn nhận các phúc lợi, khai thuế dễ hơn, nhận tiền hoàn thuế nhanh hơn", Vinton nói. "Đó là lý do tôi gia nhập chính phủ".
"Tuy nhiên, những gì tôi thấy ở DOGE là họ đang phá vỡ điều đó và việc xây dựng lại sẽ rất khó khăn", bà cho hay.
Theo lời Vinton, bà và các nhân viên khác chỉ biết về việc USDS sẽ được chuyển thành DOGE vào đúng ngày nhậm chức của ông Trump, khi Tổng thống ký sắc lệnh hành pháp đổi tên cơ quan này.
"Tất cả chúng tôi đều bất ngờ", bà nói. "Tối hôm đó, chúng tôi nhận được lời mời phỏng vấn để gặp gỡ những đồng nghiệp mới".
Bà cho biết các đại diện DOGE đeo phù hiệu tạm thời và chỉ nêu tên mình chứ không nêu họ tên đầy đủ. Họ đã tiến hành phỏng vấn 162 nhân viên USDC, mỗi người 15 phút với những câu hỏi mà Vinton cho là khá bất thường như "điều gì khiến bạn trở nên đặc biệt" hay "ai là người bạn yêu thích nhất" tại cơ quan.
"Nó không thực sự giống những câu hỏi nghiêm túc", bà nói. "Bạn biết đấy, công việc chúng tôi làm thực sự khó khăn và phức tạp. Nhưng những câu hỏi này, chúng khá tùy tiện và có lẽ không phù hợp với tình hình phức tạp trong công việc của chúng tôi".
Không lâu sau, Vinton nhận thấy có hai nhóm riêng biệt làm việc tại USDS, gồm nhóm DOGE thực hiện nhiệm vụ tinh giản toàn diện chính phủ và những người khác đang vật lộn để duy trì những dự án cải tiến công nghệ thông tin còn lại.
"Sau khi tham gia cuộc phỏng vấn 15 phút, chúng tôi thực sự không biết nhiều về tương lai của mình. Chúng tôi không biết liệu mình có phải người tiếp theo bị sa thải hay không", Vinton cho hay. "Vì vậy, trong khoảng một tháng rưỡi, chúng tôi rơi vào tình trạng mất phương hướng. Không có nhiều chỉ thị lãnh đạo được đưa ra, mọi người chỉ cố gắng lê bước và làm công việc của họ".
Vào 20h ngày 14/2, chưa đầy một tháng sau khi Tổng thống Trump nhậm chức, 43 nhân viên USDC nhận được email thông báo họ bị sa thải, Vinton cho biết. Chưa đầy hai tuần sau, 21 nhân viên khác đã xin nghỉ việc để thể hiện lập trường phản đối.
"Chúng tôi sẽ không sử dụng các kỹ năng công nghệ của mình để xâm phạm các hệ thống chính phủ cốt lõi, gây nguy hiểm cho dữ liệu nhạy cảm của người dân Mỹ hoặc phá hủy các dịch vụ công quan trọng. Chúng tôi sẽ không dùng chuyên môn của mình để thực hiện hoặc hợp pháp hóa những hành động của DOGE", các nhân viên này tuyên bố trong thư gửi Chánh văn phòng Nhà Trắng Susie Wiles.
Vinton cho biết bầu không khí tại cơ quan đã thay đổi hoàn toàn kể từ khi các đại diện của DOGE tới. "Nó hơi buồn, giống như một đám tang", bà nói.
Vinton cũng cho hay bà không chắc ai thực sự là người lãnh đạo DOGE hàng ngày. Bà chưa từng gặp ông Musk. Amy Gleason, quyền quản trị viên của cơ quan, từng nói với họ rằng bà chỉ "giám sát phần lớn công việc kế thừa của USDS chứ không phải người đưa ra quyết định ở những mảng khác".
Gleason bắt đầu điều hành các cuộc họp hàng ngày của USDS sau cuộc sa thải hàng loạt hồi giữa tháng 2, nhưng các nhân viên không nhận được thông báo nào về việc bà được bổ nhiệm làm quản trị viên tạm quyền, kể cả sau khi truyền thông đưa tin về việc này dựa trên các nguồn tin từ Nhà Trắng.
Hồ sơ tòa án tiết lộ Gleason cũng đang làm cố vấn tại Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, khiến thẩm phán phải đặt câu hỏi về việc ai thực sự chỉ đạo hoạt động của DOGE.
Một số công việc của Vinton diễn ra tại Sở Thuế vụ Liên bang (IRS), nhờ vậy, bà có cái nhìn về cách nhóm DOGE hoạt động tại đây. Bà nhận thấy các nhân viên DOGE thường là người trẻ và không có kinh nghiệm làm việc trong chính phủ nhưng lại "được trao quyền rất lớn để ra quyết định các hoạt động hàng ngày của họ".
"Tôi chưa bao giờ hiểu họ phải báo cáo với ai, ngoài Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent", bà nói. "Tôi không rõ ai là người cuối cùng ra lệnh".
Tỷ phú Elon Musk (trái) tại Nhà Trắng ngày 11/2. Ảnh: Reuters
Nhưng những lợi ích mà DOGE đạt được khi sử dụng USDS làm bệ phóng khá rõ ràng đối với Vinton.
"Họ có thể tiếp cận Nhà Trắng thông qua không gian văn phòng của chúng tôi. Họ cũng có thể tiếp cận các tài khoản email và can thiệp vào việc tuyển dụng", Vinton nói. "Vì vậy, chúng tôi cảm thấy mình giống như một cái thùng chứa tiện lợi cho DOGE".
Tổng thống Trump cũng đã chuyển trụ sở USDS từ Văn phòng Quản lý và Ngân sách, nơi chịu ràng buộc bởi Đạo luật Tự do Thông tin và các luật minh bạch khác của chính phủ, sang Văn phòng Điều hành của Tổng thống, nơi khó tiếp cận hơn về góc độ giám sát.
Vinton chỉ trích gay gắt động thái sa thải nhân viên thử việc của chính quyền Trump gần đây. Theo bà, nhiều người trong số đó được đưa vào chính phủ vì họ có những kỹ năng cụ thể, hữu ích cho các cơ quan mà họ làm việc.
"Nhiều người có trình độ kỹ thuật cao. Chúng tôi rất hào hứng với các kỹ năng kỹ thuật mà họ mang lại cho chính phủ", bà cho hay. "Việc sa thải những nhân viên mới tuyển dụng này, những người mang lại các kỹ năng cập nhật nhất, chắc chắn sẽ không hiệu quả".
Theo Vinton, điều khiến bà lo lắng nhất là việc chính quyền Trump cắt giảm các cơ quan liên bang quá mạnh tay sẽ khiến nỗ lực xây dựng lại các dịch vụ mà người dân Mỹ cần trong tương lai trở nên bất khả thi.
Vinton mô tả những gì DOGE đang thực hiện giống như "một quả cầu phá dỡ" chứ không phải "con dao mổ". "Nó sẽ làm giảm đáng kể khả năng cung cấp dịch vụ và phúc lợi của chính phủ trong vài năm tới", bà cảnh báo.
Trong một cuộc thăm dò do NBC News thực hiện hồi tháng trước, khi được hỏi việc tạo ra DOGE là ý tưởng tốt hay xấu, 46% người tham gia khảo sát nói rằng đây là điều tốt.
1/3 số người tham gia cho rằng nỗ lực cắt giảm chi tiêu và quy mô của chính phủ liên bang mà DOGE đang theo đuổi "nên được tiếp tục vì còn quá nhiều việc phải làm". 28% cho biết "điều này là cần thiết nhưng nên chậm lại để đánh giá tác động". 33% nói DOGE "nên dừng lại ngay trước gây ra thêm thiệt hại". 4% cho rằng "không cần cắt giảm quy mô của chính quyền liên bang cũng như chi tiêu của chính quyền".
Nhà thăm dò dư luận đảng Dân chủ Aileen Cardona-Arroyo nhận định kết quả trên cho thấy "nhiều người sẵn sàng tin tưởng DOGE" nhưng "đối với phần lớn cử tri, họ muốn mọi thứ chậm lại hoặc tin rằng có lẽ mọi thứ đang đi sai hướng một chút".
Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News hồi tháng trước, Musk cho biết nhóm của ông luôn cân nhắc kỹ lưỡng các khoản cắt giảm liên bang, bất chấp những ý kiến trái chiều về DOGE.
"Họ có thể mô tả nó như hành động bộc phát, nhưng thực tế không phải vậy. Song điều đó không có nghĩa là chúng tôi không mắc sai lầm", ông cho hay. "Nếu chúng tôi tiếp cận vấn đề với tiêu chuẩn không được phép mắc sai lầm, nó cũng giống như nói rằng một người chơi bóng chày phải đánh 1.000 lần. Điều đó là không thể".
Vũ Hoàng (Theo CNN, AFP, Reuters)
