Tài khoản
Trong bối cảnh hiện đại, việc nghiên cứu và phát triển luôn tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Tuy nhiên, nếu biết chấp nhận và quản lý rủi ro một cách hợp lý, các nhà khoa học có thể biến những thất bại thành cơ hội để phát triển. Điều này đã được nhấn mạnh trong các cuộc thảo luận gần đây của Quốc hội về dự án Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.
Các đại biểu Quốc hội thảo luận về rủi ro trong nghiên cứu
Vào ngày 6/5, các đại biểu Quốc hội đã tổ chức thảo luận về dự án luật quan trọng này. Ông Trần Quốc Tuấn, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận tỉnh Trà Vinh, đã chỉ ra rằng nghiên cứu luôn gắn liền với rủi ro, đặc biệt trong thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng. Ông nhấn mạnh rằng việc chấp nhận rủi ro sẽ khuyến khích các nhà khoa học dám thử nghiệm và sáng tạo, thay vì lo sợ về trách nhiệm khi không đạt được kết quả như mong đợi.
Chấp nhận rủi ro: Cần có tiêu chí rõ ràng
Ông Tuấn cũng lưu ý rằng dự luật cần phải có những tiêu chí cụ thể để tránh việc lạm dụng cơ chế chấp nhận rủi ro. Ông đề xuất rằng chỉ những nghiên cứu mang tính đột phá, không cố ý gây hại và có ý nghĩa lớn về khoa học hoặc phát triển kinh tế xã hội mới được chấp nhận rủi ro. Điều này nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, đồng thời đảm bảo rằng các nghiên cứu có giá trị thực sự.
Quản lý rủi ro trong nghiên cứu
Để đảm bảo rằng cơ chế này không trở thành một cái cớ cho những hành vi thiếu trách nhiệm, ông Tuấn đã đề xuất bổ sung quy định yêu cầu các dự án nghiên cứu phải có kế hoạch quản lý rủi ro. Kế hoạch này cần bao gồm các phương án dự phòng và bảo hiểm, nhằm bảo vệ các bên liên quan và đảm bảo tính minh bạch trong quá trình nghiên cứu.
Khuyến khích đổi mới sáng tạo
Giáo sư Hoàng Văn Cường, nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân, cũng đồng tình với quan điểm này. Ông cho rằng cần làm rõ khái niệm về “rủi ro” trong nghiên cứu, và khi không đạt được mục tiêu, các nhà khoa học cần phải trình bày rõ ràng về quá trình và nguyên nhân thất bại để rút kinh nghiệm cho các nghiên cứu sau.
Đảm bảo trách nhiệm trong sử dụng ngân sách
Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, thuộc Ủy ban Kinh tế và Tài chính, đã bày tỏ sự ủng hộ đối với nguyên tắc chấp nhận rủi ro, nhưng cũng nhấn mạnh rằng cần có thêm điều kiện để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong việc sử dụng ngân sách nhà nước cho nghiên cứu.
Hướng tới tự chủ trong nghiên cứu
Dự thảo Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo hướng tới việc trao quyền tự chủ cho các tổ chức nghiên cứu, cho phép họ tự xây dựng bộ máy và chi tiêu theo cơ chế khoán chi. Nhà nước sẽ tập trung vào việc quản lý mục tiêu và kết quả nghiên cứu, thay vì can thiệp vào cách thức thực hiện. Đặc biệt, dự luật đề xuất miễn trừ trách nhiệm dân sự cho các tổ chức nghiên cứu nếu dự án không đạt kết quả như mong đợi, nhằm khuyến khích sự dấn thân và đổi mới.
Thảo luận và thông qua dự án luật
Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, việc chấp nhận rủi ro không có nghĩa là buông lỏng quản lý, mà là tạo điều kiện cho các nhà khoa học theo đuổi những vấn đề thách thức và mang tính đột phá. Các tổ chức hoạt động hiệu quả sẽ được ưu tiên cấp thêm kinh phí, trong khi những đơn vị kém hiệu quả sẽ bị cắt giảm nguồn lực. Dự án Luật sẽ được Quốc hội thảo luận vào ngày 13/5 và dự kiến sẽ được thông qua trong kỳ họp này.
