Tài khoản
Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thể hiện một chiến lược đàm phán khôn ngoan, chấp nhận một số nhượng bộ nhỏ nhưng vẫn giữ vững các điều kiện mà Nga coi là thiết yếu cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào.
Nếu ông Trump kỳ vọng rằng Putin sẽ đồng ý ngay lập tức với lời kêu gọi ngừng bắn toàn diện tại Ukraine trong cuộc trò chuyện diễn ra vào ngày 18/3, có lẽ ông đã phải thất vọng. Thực tế cho thấy, Putin không dễ dàng chấp nhận những yêu cầu từ phía Mỹ mà không có điều kiện đi kèm.
Trước cuộc điện đàm, ông Trump đã nhấn mạnh rằng ông có mối quan hệ tốt với Putin và cho rằng lãnh đạo Nga muốn nhanh chóng chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine. Đội ngũ an ninh quốc gia của ông Trump cũng đã làm việc với phái đoàn Ukraine để thống nhất một đề xuất ngừng bắn kéo dài 30 ngày, với hy vọng có thể thuyết phục Nga tham gia.
Thư ký báo chí Nhà Trắng thậm chí đã tuyên bố rằng Ukraine và Nga đang “tiến rất gần tới hòa bình”. Tuy nhiên, thực tế lại không như mong đợi.
Trong cuộc điện đàm kéo dài hơn 2 giờ, ông Trump, người tự hào về khả năng “chốt thỏa thuận” của mình, đã phải đối mặt với một nhà lãnh đạo dày dạn kinh nghiệm như Putin. Ông Putin đã cho thấy rằng không cần phải nói “không” để từ chối một thỏa thuận, mà có thể sử dụng những từ ngữ như “có thể”, “chắc là không” hoặc “chỉ khi” để thể hiện lập trường của mình.
Ông Trump đã mô tả cuộc điện đàm với Putin là “tốt và hiệu quả”, coi đây là bước đầu tiên hướng tới một lệnh ngừng bắn hoàn toàn và chấm dứt xung đột. Tuy nhiên, trước mong muốn nhanh chóng đạt được thỏa thuận hòa bình của ông Trump, Putin chỉ đồng ý ngừng các cuộc tấn công vào hạ tầng năng lượng của Ukraine, thực hiện một số cuộc trao đổi tù binh nhỏ và cam kết tiếp tục đàm phán.
Trên thực tế, Putin gần như không đưa ra nhượng bộ nào trước áp lực từ ông Trump. Theo Jonathan Lemire, nhà phân tích của Atlantic, mục tiêu của Putin vẫn được duy trì tối đa. Để chấp nhận đề xuất ngừng bắn hoàn toàn của ông Trump, Putin yêu cầu Kiev phải ngừng tái vũ trang quân đội và điều quân đến tiền tuyến, đồng thời phương Tây, bao gồm cả Mỹ và các đồng minh châu Âu, phải dừng viện trợ quân sự cho Ukraine.
Những yêu cầu này sẽ làm suy yếu nghiêm trọng khả năng tự vệ của Ukraine, và Tổng thống Trump đã không đồng ý với điều đó. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng bày tỏ sự hoài nghi về động cơ của Putin, nhấn mạnh rằng không có thỏa thuận lâu dài nào có thể được thực hiện mà không có sự tham gia của Kiev.
Giới quan sát cho rằng nếu các cuộc tấn công vào hạ tầng năng lượng chấm dứt, đây sẽ là một bước tiến quan trọng giữa hai bên kể từ khi xung đột bùng phát vào tháng 2/2022. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng đây không phải là sự nhượng bộ thực sự từ phía Putin.
Trong suốt ba năm chiến sự, cả Nga và Ukraine đã liên tục thực hiện các cuộc tấn công vào hạ tầng năng lượng của nhau, gây ra nhiều tổn thất về kinh tế và đời sống người dân. Các cuộc tấn công bằng tên lửa và UAV của Nga đã khiến nhiều thành phố Ukraine chìm trong bóng tối, trong khi các đợt tấn công của Ukraine vào lãnh thổ Nga cũng gây thiệt hại cho các cơ sở dầu khí, làm suy yếu nguồn thu của Moskva.
Marc Polymeropoulos, cựu quan chức tình báo Mỹ, cho rằng việc Putin đồng ý ngừng các cuộc tấn công vào hạ tầng năng lượng là dấu hiệu cho thấy các đòn tấn công của Ukraine đã gây ra tác động lớn hơn nhiều so với những gì mà Moskva dự đoán. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là tất cả những gì mà Putin sẵn sàng từ bỏ, cho thấy ông vẫn có ý định tiếp tục cuộc chiến hoặc chỉ kết thúc nó với những điều kiện có lợi cho mình.
Nga luôn khẳng định rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng cần phải “toàn diện, bền vững và lâu dài”, đồng thời loại bỏ nguyên nhân gốc rễ của xung đột là điều “cần thiết”. Đối với Nga, việc Ukraine tìm kiếm sự đảm bảo an ninh từ phương Tây, như gia nhập NATO, là “lằn ranh đỏ” và là một trong những nguyên nhân dẫn đến cuộc chiến.
Ông Putin cũng nhấn mạnh ý tưởng về đàm phán “giải pháp Ukraine theo cơ chế song phương” với Mỹ, dường như đề nghị loại Ukraine và châu Âu ra khỏi tiến trình đàm phán trong tương lai. Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Coons đã bày tỏ sự lo ngại rằng nhiều yêu cầu của Putin cho thấy Nga muốn tước bỏ khả năng tự vệ của Ukraine.
Cuộc điện đàm giữa hai Tổng thống đã mang lại một số tín hiệu tích cực cho cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng cũng cho thấy nhiều thách thức cho nỗ lực đàm phán hòa bình trong tương lai, khi Moskva vẫn duy trì lập trường cứng rắn với rất ít nhượng bộ.
Chiến thuật đàm phán của Putin đã đặt ông Trump vào một tình thế khó khăn. Để thúc đẩy cam kết chấm dứt xung đột, ông Trump sẽ cần tìm ra cách đối phó hiệu quả với chiến thuật của Putin, có thể là gia tăng sức ép để buộc Nga nhượng bộ một số mục tiêu.
Chuyên gia Federico Borsari cho rằng Mỹ có thể tăng áp lực đối với lĩnh vực tài chính của Nga, áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các ngân hàng có liên quan đến lĩnh vực dầu khí, nhằm làm suy yếu khả năng tài chính của Moskva và ngăn chặn họ tiếp tục cuộc chiến lâu dài.
Mỹ cũng có thể tìm cách trừng phạt các đội tàu “bóng tối” vận chuyển dầu Nga tới các khách hàng. Tuy nhiên, giới quan sát lưu ý rằng Nga đã cho thấy khả năng thích ứng và né tránh các lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Oleg Ignatov, nhà phân tích cấp cao về Nga tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, nhận định rằng tác động của các biện pháp trừng phạt mới có thể không đủ để khiến Putin phải ngồi vào bàn đàm phán. Ông cho rằng các biện pháp trừng phạt sẽ không mang lại hiệu quả như mong đợi.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng các cuộc thảo luận gần đây giữa Nga và chính quyền Trump vẫn cho thấy họ mong muốn đạt được thỏa thuận. Họ tin rằng cả Nga và Mỹ đều đang xem xét cuộc đàm phán một cách nghiêm túc, mặc dù chưa sẵn sàng từ bỏ lợi ích của mình tại Ukraine.
“Họ chưa muốn đưa ra những nhượng bộ lớn như rút quân khỏi một số vùng lãnh thổ”, Ignatov nhận định.
