Tài khoản
Trong một thời kỳ đầy biến động của lịch sử, Mỹ đã từng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển chương trình hạt nhân của Iran với những ý định hòa bình. Tuy nhiên, không ai có thể ngờ rằng những nỗ lực này lại dẫn đến một cuộc khủng hoảng lớn trong quan hệ quốc tế.
Khởi Đầu Của Chương Trình Hạt Nhân Iran
Vào cuối tháng 6 năm trước, khi Tổng thống Mỹ ra lệnh tấn công vào chương trình hạt nhân của Iran, ông đã phải đối mặt với một vấn đề mà chính Mỹ đã vô tình tạo ra từ nhiều thập kỷ trước. Việc cung cấp công nghệ hạt nhân cho Tehran đã trở thành một con dao hai lưỡi, gây ra nhiều hệ lụy không lường trước.
Ở phía bắc thủ đô Tehran, một lò phản ứng hạt nhân nhỏ được xây dựng với mục đích nghiên cứu khoa học, không phải là mục tiêu trong các chiến dịch quân sự gần đây. Tuy nhiên, nó lại là biểu tượng cho sự khởi đầu của một chương trình hạt nhân mà sau này trở thành nỗi lo ngại cho nhiều quốc gia.
Chương Trình Nguyên Tử Vì Hòa Bình
Lò phản ứng Nghiên cứu Tehran, được Mỹ chuyển giao vào thập niên 1960, là một phần trong chương trình “Nguyên tử vì Hòa bình” của Tổng thống Eisenhower. Chương trình này nhằm mục đích chia sẻ công nghệ hạt nhân với các đồng minh, giúp họ hiện đại hóa kinh tế và tăng cường quan hệ với Mỹ trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.
Ngày nay, lò phản ứng này không tham gia vào quá trình làm giàu uranium của Iran, nhưng nó vẫn là minh chứng cho cách mà Mỹ đã giới thiệu công nghệ hạt nhân cho một quốc gia đang trong quá trình hiện đại hóa.
Niềm Tự Hào Quốc Gia và Hệ Lụy
Chương trình hạt nhân nhanh chóng trở thành niềm tự hào của Iran, được xem như động lực cho sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến sự lo ngại từ phương Tây khi Iran bắt đầu thể hiện tham vọng quân sự thông qua công nghệ hạt nhân.
Cựu quan chức kiểm soát vũ khí Robert Einhorn đã chỉ ra rằng Mỹ đã vô tình trao cho Iran những công cụ cần thiết để phát triển chương trình hạt nhân của mình. Thời điểm đó, Mỹ không quá lo ngại về việc phổ biến công nghệ hạt nhân, dẫn đến việc chuyển giao công nghệ một cách dễ dàng.
Chuyển Biến Trong Chính Sách
Chương trình “Nguyên tử vì Hòa bình” được khởi xướng từ bài phát biểu của Tổng thống Eisenhower vào năm 1953, trong đó ông kêu gọi thế giới cần hiểu rõ hơn về công nghệ hạt nhân và chia sẻ nó vì mục đích hòa bình. Tuy nhiên, nhiều nhà sử học cho rằng động thái này không chỉ xuất phát từ lòng vị tha mà còn nhằm che đậy những nỗ lực của Mỹ trong việc phát triển vũ khí hạt nhân.
Iran dưới sự lãnh đạo của quốc vương Pahlavi đã nhận lò phản ứng nghiên cứu từ Mỹ vào năm 1967, trong bối cảnh quốc gia này đang tìm cách hiện đại hóa và trở thành một cường quốc khu vực. Quốc vương Pahlavi đã đầu tư mạnh mẽ vào chương trình hạt nhân, coi đây là trụ cột cho sự độc lập năng lượng và niềm tự hào dân tộc.
Thách Thức Từ Cuộc Cách Mạng Hồi Giáo
Cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979 đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện chính trị tại Iran. Dưới sự lãnh đạo của các giáo sĩ, chương trình hạt nhân ban đầu không còn được ưu tiên. Tuy nhiên, sau cuộc chiến tranh với Iraq, Iran đã nhận ra tầm quan trọng của công nghệ hạt nhân và bắt đầu tìm kiếm sự hỗ trợ từ các quốc gia khác.
Việc mua máy ly tâm từ Pakistan đã giúp Iran phát triển chương trình hạt nhân của mình, mặc dù nhiều người cho rằng điều này không phải là kết quả từ sự hỗ trợ của Mỹ. Iran đã bí mật mở rộng chương trình hạt nhân, dẫn đến những căng thẳng trong quan hệ quốc tế.
Triển Vọng Tương Lai
Hiện tại, căng thẳng xung quanh chương trình hạt nhân của Iran vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Sau nhiều năm đàm phán và các chiến dịch quân sự, các nhà quan sát đang hy vọng vào khả năng nối lại các cuộc đàm phán để đạt được một thỏa thuận hạt nhân toàn diện. Quyết định của Iran trong việc tiếp tục theo đuổi chương trình hạt nhân sẽ có ảnh hưởng lớn đến an ninh khu vực và toàn cầu.
Những bài học từ quá khứ cho thấy rằng việc chia sẻ công nghệ hạt nhân cần được thực hiện một cách cẩn trọng, để tránh những hệ lụy không mong muốn trong tương lai.
