Tài khoản
Trong lịch sử nước Mỹ, một sự kiện bi thảm đã dẫn đến việc thiết lập giới hạn nhiệm kỳ cho tổng thống. Cái chết của Tổng thống Franklin D. Roosevelt khi ông vừa bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư đã khiến các nhà lập pháp phải xem xét lại quy định về thời gian nắm quyền của người đứng đầu đất nước.
Vào năm 1940, nước Mỹ đang trải qua một giai đoạn khó khăn, khi mà cuộc Đại suy thoái vẫn còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống người dân. Trong bối cảnh đó, Tổng thống Roosevelt đã trở thành một biểu tượng hy vọng, mang lại sự an ủi cho người dân qua những buổi trò chuyện bên lò sưởi trên đài phát thanh. Ông đã khéo léo kết nối với cử tri, giúp họ cảm thấy an tâm hơn trong thời kỳ khủng hoảng.
Tổng thống Roosevelt đã khẳng định rằng con cái của người dân sẽ không bị đưa vào các cuộc chiến tranh xa xôi, điều này đã giúp ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1940 với tỷ lệ phiếu bầu ấn tượng. Tuy nhiên, sự ra đi đột ngột của ông vào năm 1945 đã làm dấy lên những cuộc thảo luận về việc cần có một quy định rõ ràng hơn về nhiệm kỳ tổng thống.
Ý tưởng giới hạn nhiệm kỳ tổng thống không phải là mới mẻ. Ngay từ thời George Washington, nguyên tắc này đã được đề xuất nhằm ngăn chặn sự hình thành của một chế độ độc tài. Washington đã tự nguyện rời khỏi vị trí sau hai nhiệm kỳ, tạo tiền lệ cho các tổng thống sau này. Thomas Jefferson cũng đã tuân theo nguyên tắc này, nhấn mạnh rằng việc giữ chức vụ tổng thống liên tục có thể dẫn đến sự hình thành của một chế độ cha truyền con nối.
Mặc dù một số tổng thống như Ulysses S. Grant và Theodore Roosevelt đã từng bày tỏ ý định tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, nhưng nước Mỹ đã duy trì truyền thống này trong suốt 164 năm cho đến khi Roosevelt được bầu vào nhiệm kỳ thứ tư. Sự ra đi của ông đã thúc đẩy các nghị sĩ xem xét lại quy định về nhiệm kỳ tổng thống.
Vào năm 1947, Tu chính án thứ 22 đã được thông qua, quy định rằng không ai có thể giữ chức vụ tổng thống quá hai nhiệm kỳ. Điều này đã được đưa ra sau khi có nhiều cuộc tranh luận về việc liệu cử tri có nên có quyền quyết định về việc bầu chọn một tổng thống tiếp tục tại vị hay không, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh.
Tu chính án này đã tạo ra một sự thay đổi lớn trong chính trị Mỹ, nhưng cũng không thiếu những ý kiến trái chiều. Một số nghị sĩ cho rằng việc giới hạn nhiệm kỳ có thể hạn chế quyền lựa chọn của cử tri trong những thời điểm khủng hoảng. Họ lo ngại rằng trong những tình huống khẩn cấp, người dân có thể cần một lãnh đạo có kinh nghiệm và ổn định.
Thực tế, sau khi Tu chính án thứ 22 được phê chuẩn, đã có nhiều nỗ lực nhằm bãi bỏ quy định này, đặc biệt là trong các cuộc bầu cử sau đó. Tuy nhiên, những nỗ lực này thường không thành công, cho thấy rằng quy định này đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống chính trị của Mỹ.
Cuối cùng, câu chuyện về giới hạn nhiệm kỳ tổng thống không chỉ là một vấn đề pháp lý mà còn phản ánh những giá trị cốt lõi của nền dân chủ Mỹ. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì sự cân bằng quyền lực và đảm bảo rằng không ai có thể nắm giữ quyền lực quá lâu, từ đó bảo vệ nền tảng dân chủ của quốc gia.
Vũ Hoàng (Theo Washington Post, AFP, Reuters)
