Tài khoản
Gần đây, một vụ rò rỉ thông tin từ nhóm chat tác chiến của Nhà Trắng đã làm dấy lên những lo ngại về mối quan hệ giữa Mỹ và châu Âu. Những bình luận trong nhóm chat này đã chỉ trích châu Âu là “ăn bám” và cần sự hỗ trợ từ Mỹ, điều này đã khiến căng thẳng giữa hai bên gia tăng đáng kể.
Vào ngày 26/3, tạp chí Atlantic đã công bố toàn bộ nội dung từ nhóm chat mang tên “Houthi PC small group” trên ứng dụng nhắn tin Signal. Nhóm này được thành lập bởi các quan chức cấp cao của Nhà Trắng, trong đó có sự tham gia của Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz, người đã vô tình mời Tổng biên tập Jeffrey Goldberg vào nhóm.
Nhóm chat này bao gồm 18 thành viên, trong đó có Phó tổng thống JD Vance và nhiều bộ trưởng, cố vấn của Tổng thống Donald Trump. Mục đích chính của nhóm là thảo luận về kế hoạch tác chiến trong chiến dịch không kích lực lượng Houthi ở Yemen, nhưng cũng đã đề cập đến mối quan hệ giữa Mỹ và châu Âu.
Trong cuộc thảo luận, Phó tổng thống Vance đã bày tỏ quan điểm rằng Mỹ đang “phạm sai lầm” khi can thiệp quân sự, chủ yếu vì ông cảm thấy châu Âu đang hưởng lợi nhiều hơn từ các hành động của Mỹ. Ông đã chỉ ra rằng chỉ 3% giá trị thương mại của Mỹ đi qua kênh đào Suez, trong khi con số này đối với châu Âu là 40%. Điều này khiến ông đặt câu hỏi về lý do tại sao Mỹ lại phải can thiệp.
“Nếu Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cho rằng chúng ta nên tiến hành chiến dịch, thì cứ làm thôi. Nhưng tôi chỉ ghét phải cứu châu Âu lần nữa”, ông Vance đã viết trong nhóm chat.
Bộ trưởng Quốc phòng Hegseth đã đồng tình với quan điểm của Vance, cho rằng việc châu Âu “ăn bám” là điều đáng thất vọng, nhưng cũng nhấn mạnh rằng Mỹ là quốc gia duy nhất có khả năng thực hiện các hành động quân sự này.
Những bình luận này đã cho thấy một phần quan điểm của các quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ đối với các đồng minh châu Âu. Nathalie Tocci, giám đốc Viện Các vấn đề đối ngoại Italy, đã nhận định rằng mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đã không còn như trước, và có thể đây chỉ là sự coi thường, lạnh nhạt, hoặc tệ hơn là một nỗ lực nhằm làm suy yếu châu Âu.
Vụ rò rỉ thông tin này đã làm gia tăng rạn nứt trong quan hệ Mỹ – châu Âu, vốn đã căng thẳng từ trước, đặc biệt là sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Tổng thống Mỹ đã nhiều lần chỉ trích châu Âu vì không chi tiêu đủ cho quốc phòng và đe dọa sẽ không bảo vệ các đồng minh.
Phó tổng thống Vance đã gây sốc cho giới chức châu Âu khi chỉ trích đồng minh về nhiều vấn đề như nhập cư và dân chủ trong bài phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich. Ông cho rằng mối đe dọa lớn nhất đối với châu Âu không phải từ Nga hay Trung Quốc, mà là “trong chính nội bộ”.
Ông Trump cũng đã có những động thái gây tranh cãi như áp thuế hàng hóa châu Âu để chấm dứt tình trạng mà ông cho là Mỹ “bị lợi dụng về thương mại”. Vào ngày 26/3, ông đã công bố kế hoạch áp thuế nhập khẩu 25% đối với tất cả xe hơi không sản xuất tại Mỹ, một động thái được coi là đòn giáng mạnh vào các nền kinh tế châu Âu.
Hơn nữa, ông Trump còn thể hiện mong muốn cải thiện quan hệ với Nga để tìm cách chấm dứt xung đột ở Ukraine, và thậm chí đã bày tỏ ý định sở hữu đảo Greenland của Đan Mạch, kể cả bằng vũ lực.
Francois Heisbourg, một nhà nghiên cứu tại Viện Quốc tế về Nghiên cứu Chiến lược (IISS), cho rằng nếu quan hệ giữa hai bên chỉ đơn giản là có đi có lại, châu Âu cần tăng chi tiêu quốc phòng và chấp nhận một số nhượng bộ để ông Trump có thể tuyên bố mình là người chiến thắng. Tuy nhiên, cách mà Vance chỉ trích châu Âu cho thấy rằng câu chuyện không đơn giản như vậy.
Cựu thủ tướng Thụy Điển Carl Bildt đã bình luận rằng Vance đã thể hiện sự phẫn nộ sâu sắc đối với châu Âu trong nhóm chat này. Một quan chức ngoại giao Anh cũng cảnh báo rằng điều này có thể khiến các quan chức khác của Mỹ chọn lập trường cứng rắn hơn với châu Âu, đặc biệt là Tổng thống Trump, người không muốn bị coi là yếu thế hơn Vance.
Trong nhóm chat, Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Waltz đã thể hiện sự coi thường đối với lực lượng hải quân châu Âu đang hoạt động ở Biển Đỏ, cho rằng chỉ Mỹ mới đủ khả năng thực hiện chiến dịch không kích Houthi, mặc dù không quân Mỹ đã từng phối hợp với Anh và Pháp trong các hoạt động tương tự.
Các thành viên trong nhóm chat còn cho rằng Mỹ nên yêu cầu châu Âu bồi hoàn chi phí cho các cuộc không kích Houthi, vì họ được hưởng lợi nhiều hơn từ tự do hàng hải ở khu vực này. Cố vấn Nhà Trắng Stephen Miller đã nhấn mạnh rằng nếu Mỹ khôi phục thành công tự do đi lại ở Biển Đỏ với chi phí lớn, thì cần phải “thu được thêm lợi ích kinh tế để đổi lại”.
Tuy nhiên, giới chức Liên minh châu Âu chưa từng đưa ra đề nghị chính thức nào với Mỹ về việc không kích Houthi, mà chỉ được thông báo về tình hình. Hai bên cũng không có cuộc đàm phán nào về việc bồi hoàn chi phí cho chiến dịch không kích.
Nhà ngoại giao châu Âu đã bày tỏ lo ngại về cách mà các quan chức Mỹ nói về châu Âu một cách vô tư như vậy, như thể không có ai đang theo dõi. Điều này không có gì bất ngờ, nhưng giờ đây chúng ta mới thấy lý do thực sự dẫn đến sự lạnh nhạt ngoại giao của Mỹ.
Christel Schaldemose, một chính trị gia Đan Mạch và thành viên Nghị viện châu Âu, đã chỉ trích cách mà Mỹ mô tả châu Âu gần đây, cho rằng điều này “không giúp ích gì”. Bà kêu gọi hai bên nên xem nhau như những đồng minh thay vì kẻ thù.
Các lãnh đạo châu Âu đang cố gắng duy trì quan hệ hữu nghị với Mỹ, nhưng cũng nhận thức được rằng họ cần phải tăng cường năng lực tự chủ về quốc phòng, vì không thể dừng phụ thuộc vào an ninh của Mỹ chỉ sau một đêm.
Brando Benifei, một nghị sĩ Italy tại Nghị viện châu Âu, đã nhấn mạnh rằng châu Âu cần nghiêm túc xem xét vấn đề theo hai hướng: tiếp tục làm việc với Mỹ và đẩy nhanh các nỗ lực tự chủ về an ninh. Tuy nhiên, điều khiến ông lo ngại nhất là sự sụp đổ niềm tin không chỉ giữa các chính trị gia, mà còn giữa người dân Mỹ và châu Âu.
“Hình ảnh về châu Âu ở Mỹ đang trở nên xấu xí và ngược lại cũng vậy”, Benifei cho biết. “Niềm tin giữa người dân hai bên vào mối liên kết xuyên Đại Tây Dương đang giảm nhanh chóng, và tình trạng này không còn chỉ xảy ra trong các nhóm thiểu số”.
