Tài khoản
Trong quá khứ, mối quan hệ giữa Caracas và Washington từng rất thân thiết, giúp Venezuela trở thành quốc gia duy nhất ở Mỹ Latin sở hữu tiêm kích F-16 trong suốt hai thập kỷ. Sự hợp tác này không chỉ mang tính chất quân sự mà còn phản ánh những biến động trong chính trị và kinh tế của khu vực.
Vào ngày 4/9, Lầu Năm Góc đã lên tiếng chỉ trích khi hai máy bay quân sự của Venezuela tiếp cận tàu hải quân Mỹ trên vùng biển quốc tế, coi đây là hành động khiêu khích nghiêm trọng. Theo thông tin từ truyền thông Mỹ, hai tiêm kích F-16A/B của Venezuela đã được triển khai gần khu trục hạm USS Jason Dunham nhằm thể hiện sức mạnh quân sự của mình.
Chỉ một ngày sau đó, các quan chức quốc phòng Mỹ tiết lộ rằng Venezuela tiếp tục cho hai tiêm kích F-16 bay qua đầu khu trục hạm USS Jason Dunham, bất chấp những cảnh báo từ Washington. Những sự kiện này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa hai nước, khi Mỹ điều động một lượng lớn tàu chiến đến gần Venezuela với lý do chống lại các băng nhóm ma túy.
Điều đáng chú ý là sự hiện diện của tiêm kích F-16 trong biên chế không quân Venezuela, bởi đây là quốc gia duy nhất mà Mỹ coi là đối thủ trong số 25 quốc gia sở hữu dòng chiến đấu cơ này. Điều này cho thấy sự phức tạp trong mối quan hệ giữa hai nước.
Hai tiêm kích F-16A của Venezuela đã tham gia diễn tập tại Brazil vào năm 2013. Biên tập viên Sakshi Tiwari từ chuyên trang quốc phòng đã nhận xét rằng thật thú vị khi một trong những loại chiến đấu cơ nổi tiếng nhất do Mỹ sản xuất lại được vận hành bởi một đối thủ của Washington ngay trong khu vực gần gũi của họ.
Không phải lúc nào mối quan hệ giữa Mỹ và Venezuela cũng căng thẳng như hiện nay. Trên thực tế, hai bên đã từng có thời kỳ hợp tác chặt chẽ, bắt đầu từ khi Mỹ công nhận Venezuela là quốc gia độc lập vào năm 1835. Chỉ một năm sau đó, hai nước đã ký kết hiệp ước thương mại, mở ra một kỷ nguyên mới trong quan hệ song phương.
Trong những năm tiếp theo, mối quan hệ giữa hai nước ngày càng trở nên khăng khít. Vào năm 1895, Mỹ đã đứng về phía Venezuela trong một cuộc tranh chấp biên giới với Anh, liên quan đến vùng lãnh thổ Guyana hiện nay. Khi những mỏ dầu lớn được phát hiện ở Venezuela vào đầu thế kỷ 20, lãnh đạo Juan Vicente Gomez đã cấp quyền khai thác cho các công ty Mỹ, khiến Venezuela trở thành nhà cung cấp dầu mỏ chủ chốt cho Mỹ.
Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Venezuela được coi là đồng minh quan trọng của Mỹ tại khu vực Mỹ Latin, và Washington cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Caracas. Đây cũng là thời điểm Venezuela tìm cách hiện đại hóa không quân để cạnh tranh với các quốc gia khác trong khu vực.
Chính phủ Venezuela đã xem xét nhiều loại tiêm kích khác nhau như JA-37 Viggen của Thụy Điển, Mirage 50 và Mirage 2000 của Pháp, trước khi quyết định chọn dòng F-16 do Mỹ sản xuất. Vào tháng 5/1982, Caracas đã ký thỏa thuận mua 16 tiêm kích F-16A một chỗ ngồi và 8 chiếc F-16B hai chỗ ngồi, tất cả đều được chế tạo theo tiêu chuẩn Block 15.
Ban đầu, do quy định khắt khe về xuất khẩu vũ khí của chính quyền tổng thống Jimmy Carter, Venezuela được đề nghị mua biến thể F-16/79, một phiên bản xuất khẩu với nhiều tính năng bị cắt giảm. Tuy nhiên, Caracas đã từ chối và sau đó, dưới thời tổng thống Ronald Reagan, Mỹ đã đồng ý bán phiên bản F-16 tiêu chuẩn cho Venezuela. Số máy bay này được bàn giao từ năm 1983 đến 1985, thay thế cho các tiêm kích Mirage III và Mirage 5 đã lỗi thời trong biên chế không quân Venezuela.
Thương vụ này được coi là niềm tự hào của Venezuela, vì không có quốc gia nào ở Mỹ Latin sở hữu tiêm kích với năng lực tương đương. Venezuela đã trở thành quốc gia duy nhất ở Nam Mỹ vận hành chiến đấu cơ F-16 trong khoảng 20 năm, cho đến khi Chile tiếp nhận 46 chiếc trong giai đoạn 2006-2011.
Tiêm kích F-16 của Venezuela đã tham gia vào cuộc đảo chính do các sĩ quan trung thành với Hugo Chavez phát động vào năm 1992. Mặc dù cuộc đảo chính thất bại, các phi công F-16 thuộc phe chính phủ đã hạ được ít nhất ba mục tiêu trên không, trong đó có máy bay trinh sát OV-10 Bronco.
Sau khi Hugo Chavez lên nắm quyền vào năm 1999, Venezuela đã xây dựng mối quan hệ quân sự chặt chẽ với Nga và Trung Quốc, bất chấp sự phản đối từ Mỹ. Washington đã đáp trả bằng cách áp đặt lệnh cấm vận vũ khí đối với Caracas, điều này khiến Chavez tức giận và đe dọa sẽ bán tiêm kích F-16 cùng các phụ kiện nhạy cảm cho Iran.
Tiêm kích Su-30MK2 của Venezuela vào năm 2011. Sau khi Chavez qua đời vào năm 2013, Tổng thống Nicolas Maduro tiếp tục thực hiện chính sách của người tiền nhiệm. Mỹ đã nhiều lần chỉ trích chính quyền Maduro và cáo buộc có gian lận bầu cử, trong đó có lần gần nhất vào năm 2024 khi ông Maduro giành chiến thắng.
Căng thẳng gia tăng đã dẫn đến việc Mỹ ngừng hỗ trợ kỹ thuật cho phi đội F-16 của Venezuela, buộc nước này phải tìm kiếm thiết bị từ Israel. Hiện tại, không quân Venezuela được cho là chỉ còn rất ít tiêm kích F-16 đủ khả năng hoạt động, trong khi lực lượng này vẫn vận hành khoảng 21 tiêm kích hạng nặng Su-30MK2 mua từ Nga. Điều này khiến Venezuela trở thành một trong hai quốc gia sở hữu cả tiêm kích F-16 và Su-30 trong biên chế, bên cạnh Indonesia.
