Tài khoản
Hậu Covid-19, nhiều khu trung tâm đô thị tại Mỹ đang trải qua một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, khi mà xu hướng làm việc từ xa và di chuyển ra ngoại ô đã làm thay đổi cấu trúc đô thị một cách sâu sắc. Sự chuyển mình này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế mà còn tác động đến đời sống xã hội của người dân.
Trong bối cảnh dịch bệnh, các khu downtown tại những thành phố lớn như New York, San Francisco hay Los Angeles đã chứng kiến sự suy giảm đáng kể về lượng người đến làm việc và tham quan. Nhiều cửa hàng, văn phòng và nhà hàng đã phải đóng cửa, để lại những khoảng trống lớn trong lòng thành phố. Điều này không chỉ làm giảm sức sống của các khu vực này mà còn tạo ra một bức tranh ảm đạm cho các doanh nghiệp còn lại.
Chuyên gia nghiên cứu chính sách đô thị, John Rennie Short, đã chỉ ra rằng các khu downtown cổ điển đang dần trở nên không còn phù hợp với nhu cầu hiện tại. Theo ông, sự thay đổi này không chỉ là tạm thời mà mang tính chất lâu dài, khi mà ngày càng nhiều người chọn làm việc từ xa và tìm kiếm những không gian sống thoải mái hơn ở ngoại ô.
Cuộc nghiên cứu của nhà kinh tế học Nicholas Bloom từ một trường đại học danh tiếng đã chỉ ra rằng tình trạng hoang vắng tại các khu trung tâm vẫn tiếp diễn. Ông đã đặt tên cho hiện tượng này là “hiệu ứng bánh vòng”, ám chỉ việc các khu vực tài chính trung tâm trở nên vắng vẻ, trong khi các khu vực xung quanh lại trở nên nhộn nhịp hơn. Điều này cho thấy một sự dịch chuyển rõ rệt trong cách mà người dân lựa chọn sinh sống và làm việc.
Khu downtown San Francisco, bang California. Ản: AFP
Nhóm nghiên cứu của Bloom đã kết luận rằng nền kinh tế tại các khu downtown không có khả năng phục hồi như trước đây. Số lượng dân cư tại 12 thành phố lớn nhất Mỹ đã giảm 8%, với nhiều người chuyển đến các khu vực ngoại ô. Điều này cho thấy “hiệu ứng bánh vòng” không chỉ là một hiện tượng tạm thời mà có thể trở thành một xu hướng lâu dài.
Đồng thời, số lượng doanh nghiệp tại các khu downtown cũng giảm mạnh. Nguyên nhân chính được xác định là do xu hướng làm việc từ xa đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt là đối với những nhân viên có trình độ cao. Họ thường là những người rời bỏ các khu downtown để tìm kiếm những không gian sống và làm việc thoải mái hơn.
Chuyên gia bất động sản Konrad Putzier đã chỉ ra rằng nhiều khu downtown đang phải đối mặt với khủng hoảng, đặc biệt là ở các thành phố lớn như San Francisco và Seattle, nơi mà tỷ lệ nhân viên quay trở lại văn phòng rất thấp. Tình trạng này đã dẫn đến sự gia tăng của những vấn đề xã hội như người vô gia cư và tội phạm, trong khi giá thuê văn phòng lại tăng cao.
Khu downtown của Los Angeles và San Francisco là những ví dụ điển hình cho tình trạng này, khi mà nhiều cửa hàng và văn phòng đang bị bỏ trống. Theo một công ty nghiên cứu, khoảng 1/3 không gian thương mại tại downtown Los Angeles hiện không có người thuê, cho thấy sự khủng hoảng nghiêm trọng trong lĩnh vực bất động sản.
Một phụ nữ vô gia cư dựng lều tại downtown Los Angeles, California, ngày 25/7. Ảnh: AFP
Chuyên gia Short cũng nhấn mạnh rằng thị trường bất động sản đô thị đã gặp khó khăn từ trước khi đại dịch xảy ra. Tình trạng dư thừa mặt bằng thương mại hiện nay là kết quả của nhiều năm phát triển không bền vững. Trong thập niên 1980, chính sách khấu hao đối với bất động sản thương mại đã tạo điều kiện cho các nhà phát triển bất động sản gia tăng xây dựng, dẫn đến tình trạng dư thừa hiện nay.
Covid-19 đã làm bộc lộ những vấn đề này một cách rõ ràng hơn. Người dân đã thay đổi thói quen làm việc, chuyển sang làm việc từ xa và tìm kiếm những không gian sống thoải mái hơn, dẫn đến sự suy giảm nhu cầu đối với các khu downtown.
Khu downtown của Minneapolis, bang Minnesota, là một trong số ít nơi ghi nhận sự phục hồi khi người lao động bắt đầu quay trở lại văn phòng. Tuy nhiên, tình hình bất động sản tại đây vẫn còn rất hỗn loạn, với hàng trăm nghìn mét vuông diện tích văn phòng bỏ trống.
Người vô gia cư ngủ trên vỉa hè khu downtown Washington, thủ đô Mỹ, ngày 27/5. Ảnh: Reuters
Chuyên gia cho rằng “hiệu ứng bánh vòng” có tác động dây chuyền lớn đến nền kinh tế. Nhiều loại hình kinh doanh, từ nhà hàng đến dịch vụ giải trí, phụ thuộc vào lực lượng lao động làm việc tại downtown. Việc giảm sút số lượng lao động đã dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng trong nguồn thu thuế và hoạt động kinh tế tại khu vực này.
Thủ đô Washington là một ví dụ điển hình, khi mà thành phố này đã mất hàng chục nghìn việc làm và phải đối mặt với thâm hụt ngân sách do nguồn thu thuế giảm. Dự báo cho thấy thành phố sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong việc cân đối ngân sách trong những năm tới.
Đối với ngành giao thông, sự thay đổi trong thói quen di chuyển cũng đã dẫn đến những quyết định cắt giảm ngân sách và dịch vụ, gây thiệt hại cho nhiều người dân. Nhiều thành phố không có mạng lưới giao thông công cộng hiệu quả, khiến cho việc di chuyển trở nên khó khăn hơn.
Chuyên gia Putzier cũng nhấn mạnh rằng việc đi lại là một trong những lý do lớn dẫn đến tình trạng này, khi mà nhiều người phải lái xe quãng đường dài từ ngoại ô vào trung tâm. Điều này không chỉ gây ra sự bất tiện mà còn tạo ra nỗi lo về an ninh, đặc biệt là đối với những người lớn tuổi.
