Tài khoản
Vùng Donbass không chỉ là một khu vực có vị trí chiến lược quan trọng đối với Nga, mà còn mang trong mình nhiều ý nghĩa biểu tượng cho lý do mà Moskva quyết định phát động cuộc chiến tại Ukraine. Sự kiểm soát Donbass không chỉ giúp Nga củng cố vị thế quân sự mà còn thể hiện những mục tiêu chính trị sâu xa hơn.
Trong một cuộc hội nghị thượng đỉnh gần đây với lãnh đạo Mỹ, Tổng thống Nga đã đề xuất rằng Ukraine nên rút quân khỏi các khu vực mà họ đang kiểm soát tại Donetsk, đổi lại Nga sẽ đồng ý đóng băng các hoạt động quân sự tại những khu vực khác. Đề xuất này cho thấy sự quyết tâm của Nga trong việc kiểm soát hoàn toàn khu vực này.
Donetsk và Lugansk, hai tỉnh tạo thành vùng công nghiệp trọng điểm Donbass ở miền đông Ukraine, đã trở thành tâm điểm của cuộc xung đột. Nga đã tuyên bố sáp nhập hai tỉnh này vào cuối năm 2022 và đã tiến hành các chiến dịch quân sự nhằm kiểm soát hoàn toàn tỉnh Lugansk. Tuy nhiên, lực lượng Ukraine vẫn đang giữ vững một phần ba diện tích của tỉnh Donetsk, cho thấy cuộc chiến vẫn còn rất cam go.
Hiện tại, Nga kiểm soát khoảng 88% diện tích Donbass, tương đương với 46.570 km2. Tuy nhiên, quân đội Ukraine vẫn duy trì sự hiện diện tại một số thành phố quan trọng như Slovyansk và Kramatorsk, tạo thành một phần của “vành đai phòng thủ” nhằm ngăn chặn sự tiến công của Nga.
Nếu Ukraine chấp nhận đề xuất của Nga, điều này có thể dẫn đến việc họ phải từ bỏ hoàn toàn vùng Donbass, đồng thời đẩy lùi các vị trí phòng thủ của mình về phía tây. Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine đã nhiều lần khẳng định rằng họ sẽ không từ bỏ bất kỳ vùng lãnh thổ nào mà họ đang kiểm soát, khiến Donbass trở thành một trong những điểm nóng trong các cuộc đàm phán hòa bình.
Bản đồ vùng Donbass. Đồ họa: Telegraph
Donbass, mặc dù có tên gọi là “Lòng chảo Donets”, thực tế lại là một vùng cao nguyên với địa hình cao hơn so với các khu vực xung quanh. Địa hình này không chỉ tạo ra lợi thế cho quân đội Ukraine trong việc phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công, mà còn là một yếu tố quan trọng trong chiến lược quân sự của cả hai bên.
Bình luận viên nổi tiếng đã nhận định rằng địa hình của Donbass như một “rào chắn” bảo vệ cho miền trung Ukraine, đồng thời là điểm tựa cho toàn bộ hệ thống phòng thủ hiện tại. Nếu Ukraine mất kiểm soát Donbass, họ sẽ phải lùi về những khu vực có địa hình thấp hơn, nơi rất khó để phòng thủ.
Thành phố cảng Mariupol thuộc tỉnh Donetsk cũng có giá trị chiến lược lớn đối với Nga, vì nó không chỉ cung cấp lối ra Biển Đen mà còn là điểm nối giữa miền đông Ukraine và bán đảo Crimea, nơi Nga đã sáp nhập vào năm 2014.
Cơ sở hạ tầng tại Donbass cũng là một yếu tố quan trọng trong cuộc chiến này. Khi Ukraine mất quyền kiểm soát thủ phủ Donetsk vào tay các lực lượng ly khai vào năm 2014, họ đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc duy trì các hoạt động quân sự và kinh tế. Các thành phố như Kostiantynivka, Druzhkivka, Kramatorsk và Sloviansk có hệ thống giao thông phát triển, giúp cho việc tiếp tế và điều trị y tế trở nên thuận lợi hơn trong bối cảnh xung đột.
Ngoài ra, giá trị kinh tế của Donbass cũng không thể bỏ qua. Khu vực này được biết đến với trữ lượng than đá lớn và nhiều tài nguyên khoáng sản quý giá. Đất nông nghiệp ở đây được đánh giá là một trong những loại đất tốt nhất trên thế giới, điều này càng làm tăng thêm sức hấp dẫn của vùng đất này đối với Nga.
Hơn nữa, Donbass còn là nơi sinh sống của nhiều người nói tiếng Nga, nhiều trong số họ đã di cư từ thời Liên Xô. Tổng thống Nga đã nhiều lần nhấn mạnh rằng một trong những lý do chính để phát động cuộc chiến là bảo vệ cộng đồng nói tiếng Nga tại đây.
Chuyên gia chính trị đã chỉ ra rằng Donbass mang tính biểu tượng quan trọng trong việc giải thích lý do xung đột. Nga đã cáo buộc chính phủ Ukraine phân biệt đối xử với những người nói tiếng Nga, điều này càng làm tăng thêm căng thẳng giữa hai bên.
Lính Ukraine khai hỏa súng cối tại khu vực Donetsk ngày 17/8/2024. Ảnh: AFP
Nga cũng lập luận rằng người dân ở Donbass mong muốn trở thành một phần của nước Nga. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng quan điểm này chưa đủ sức thuyết phục, vì nhiều người ở miền đông Ukraine, bao gồm cả những người gốc Ukraine, vẫn sử dụng tiếng Nga như ngôn ngữ chính của họ.
Chính phủ Ukraine kiên quyết không từ bỏ chủ quyền đối với vùng Donbass, mặc dù họ có thể không kiểm soát hoàn toàn khu vực này. Quan điểm này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ công chúng, cho thấy sự quyết tâm của người dân Ukraine trong việc bảo vệ lãnh thổ của mình.
Cuối cùng, lời kêu gọi ngừng bắn từ Tổng thống Ukraine có thể được hiểu là một cách để chấp nhận thực tế hiện tại, nhưng không đồng nghĩa với việc từ bỏ chủ quyền. Người dân Ukraine có thể chấp nhận một thỏa thuận dựa trên tình hình thực địa, nhưng không bao giờ nhượng bộ về quyền kiểm soát lãnh thổ của mình.
