Tài khoản
Hà Nội đang chuẩn bị cho một bước chuyển mình lớn trong việc bảo vệ môi trường, khi Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu thành phố này thực hiện lộ trình cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực trung tâm từ giữa năm 2026. Đây là một phần trong chiến lược mở rộng vùng phát thải thấp trên toàn thành phố vào năm 2030.
Chỉ thị 20, được ban hành vào ngày 12/7, đã chỉ rõ các nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Theo đó, Hà Nội cần triển khai các biện pháp để tổ chức và hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện giao thông, đảm bảo rằng từ ngày 1/7/2026, không còn xe máy chạy bằng xăng dầu lưu thông trong khu vực Vành đai 1.
Đến ngày 1/1/2028, không chỉ xe máy mà ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng sẽ bị hạn chế trong khu vực Vành đai 1 và Vành đai 2. Mục tiêu là đến năm 2030, tất cả các phương tiện cá nhân chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sẽ bị cấm trong phạm vi Vành đai 3.
Hà Nội sẽ được giao nhiệm vụ lập và công bố Đề án vùng phát thải thấp trong quý III/2025. Đến năm 2030, thành phố cần phát triển một mạng lưới giao thông công cộng đa dạng, kết nối các khu vực đông dân cư và các đầu mối giao thông lớn. Hệ thống trạm sạc cho phương tiện năng lượng sạch cũng như các đội xe buýt điện và tàu điện sẽ được mở rộng để phục vụ nhu cầu của người dân.
Đồng thời, thành phố sẽ ban hành các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp phương tiện sạch. Các mức lệ phí trước bạ, lệ phí đăng ký và giá trông giữ xe cho các phương tiện chạy bằng xăng dầu trong khu vực trung tâm cũng sẽ được điều chỉnh tăng lên. Từ quý IV/2025, Hà Nội sẽ thí điểm cấm sử dụng đồ nhựa dùng một lần tại các nhà hàng, khách sạn và quán ăn trong khu vực Vành đai 1.
Vào tháng 12/2024, Hội đồng Nhân dân thành phố đã thông qua nghị quyết thực hiện vùng phát thải thấp, có hiệu lực từ 1/1/2025. Trong giai đoạn 2025-2030, Hà Nội sẽ thí điểm vùng phát thải thấp tại các quận như Hoàn Kiếm và Ba Đình, đồng thời khuyến khích mở rộng sang các khu vực khác. Sau năm 2031, việc thực hiện vùng phát thải thấp sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao.
Đường phố Hà Nội tắc đường, tháng 4/2025. Ảnh: Phạm Chiểu
Thắt chặt kiểm soát ô nhiễm và xử lý nghiêm các vi phạm
Chỉ thị của Thủ tướng nhằm tạo ra những thay đổi căn bản trong công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các đô thị lớn, khu công nghiệp và làng nghề. Chính phủ yêu cầu chấm dứt tình trạng ô nhiễm kéo dài mà không được xử lý triệt để, đồng thời nâng cao trách nhiệm của các lãnh đạo địa phương và các cơ quan liên quan.
Bộ Công an sẽ chủ trì việc điều tra và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về môi trường, đặc biệt chú trọng đến việc điều tra các hành vi tham nhũng và lạm dụng chức vụ. Các bộ, ngành và địa phương cũng được yêu cầu chủ động đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn trong thể chế, kịp thời giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách.
Các cơ quan cũng sẽ tham mưu sửa đổi Nghị định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, với mục tiêu tăng mức xử phạt và mở rộng thẩm quyền xử phạt cho các chức danh phù hợp. Cần bổ sung các biện pháp xử lý và cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt đối với các cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Hoàn thiện hệ thống quan trắc và dữ liệu môi trường quốc gia
Một trong những nhiệm vụ quan trọng mà Thủ tướng yêu cầu là nhanh chóng hoàn thiện hệ thống quan trắc môi trường tự động tại các khu công nghiệp và khu dân cư có nguồn thải lớn. Dữ liệu quan trắc sẽ được kết nối về địa phương và tích hợp vào Cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia. Danh sách các cơ sở cần lắp đặt thiết bị quan trắc sẽ được công khai để đảm bảo tính minh bạch.
Bộ Tài chính sẽ bổ sung quy định thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải từ phương tiện giao thông và đề xuất chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xử lý chất thải và phát triển giao thông xanh. Các bộ, ngành và địa phương cũng được yêu cầu thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo trong công tác giám sát và xử lý vi phạm môi trường.
Các mô hình hợp tác công – tư (PPP) sẽ được mở rộng để đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật phục vụ xử lý nước thải và phát triển giao thông công cộng không phát thải.
Vũ Tuân
