Tài khoản
Trong bối cảnh chiến tranh hiện đại, máy bay không người lái (drone) đã từng là vũ khí chủ lực, nhưng giờ đây, sự phát triển của các hệ thống phòng không giá rẻ có thể làm thay đổi cục diện này. Sự xuất hiện của những công nghệ mới đang đặt ra thách thức lớn cho các thiết bị bay không người lái.
Ngày 9/7, một công ty quốc phòng của Nga đã công bố hệ thống định vị thụ động có khả năng phát hiện các vật thể bay nhỏ, bao gồm cả drone điều khiển bằng cáp quang, từ khoảng cách hàng chục km. Điều này cho thấy sự tiến bộ trong công nghệ phòng không, có thể làm giảm hiệu quả của drone trên chiến trường.
Trước đó, quân đội Israel đã sử dụng vũ khí laser để tiêu diệt hàng chục drone của đối phương, cho thấy rằng các giải pháp công nghệ mới đang được triển khai để đối phó với mối đe dọa từ máy bay không người lái.
Cuộc tranh luận về việc drone có thực sự cách mạng hóa tác chiến hiện đại hay không dường như đã có câu trả lời, khi hàng loạt chương trình phát triển vũ khí chống drone với chi phí thấp và hiệu quả cao đang được triển khai trên toàn cầu.
Drone cáp quang của Ukraine. Ảnh: GIU
Mark Kimmitt, cựu chuẩn tướng Mỹ, đã nhận định rằng “kỷ nguyên thống trị của drone trên chiến trường đã đến hồi kết”. Máy bay không người lái và drone cỡ nhỏ đã trở thành biểu tượng trong cuộc xung đột Nga – Ukraine, và sự hiện diện của chúng không chỉ là một hiện tượng tạm thời mà còn là một sự thay đổi căn bản trong cách thức tác chiến.
Kimmitt nhấn mạnh rằng drone và UAV có giá thành thấp, dễ sản xuất và khó bị tiêu diệt, nhưng giờ đây, chúng không còn là vũ khí bất khả chiến bại khi các bên tham chiến đã nhanh chóng thích nghi với tình hình mới.
Ông cho rằng, giống như nhiều công nghệ quân sự khác trong lịch sử, UAV chỉ có thể thống trị trong một khoảng thời gian ngắn. Sẽ không lâu nữa trước khi các hệ thống chống UAV hiệu quả xuất hiện, làm giảm khả năng tác chiến của drone.
Chỉ sau một thời gian ngắn Ukraine gia tăng sử dụng drone tấn công, các đơn vị Nga đã nhanh chóng cải thiện khả năng phát hiện mục tiêu và nâng cao năng lực ngụy trang, cũng như áp dụng các biện pháp tác chiến điện tử để giảm thiểu thiệt hại từ các cuộc tấn công bằng drone.
Kimmitt cho biết, tỷ lệ thành công của drone trong việc tiêu diệt mục tiêu đã giảm đáng kể nhờ vào sự phát triển công nghệ chống drone và những thay đổi trong chiến thuật tác chiến.
Tổ hợp vũ khí laser Iron Beam của Israel. Ảnh: BQP Israel
Với nhu cầu ngày càng tăng về công nghệ mới, hầu hết các doanh nghiệp quốc phòng lớn trên thế giới đang phát triển các hệ thống chống drone. Việc kết hợp nhiều loại công nghệ đã cải thiện đáng kể khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công bằng drone.
Các chuyên gia cho rằng, điều cần thiết hiện nay là phát triển các drone hoặc UAV sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để chống lại các phương tiện không người lái. Những cuộc tấn công từ bầy UAV có thể áp đảo hệ thống phòng thủ do con người vận hành, vì con người không thể xử lý hàng trăm mục tiêu cùng lúc.
Trong các cuộc xung đột gần đây, lực lượng phòng không của Israel và Ukraine đã phải đối mặt với áp lực lớn và chi phí cao khi phải đối phó với các cuộc tấn công quy mô lớn. Điều này cho thấy rằng, drone giá rẻ, được sản xuất hàng loạt và có hỗ trợ từ công nghệ AI sẽ là giải pháp hứa hẹn để đối phó với mối đe dọa từ UAV của đối phương.
Bệ phóng và bộ điều khiển drone “Lancet thu nhỏ” của Nga để chuyên chống UAV. Ảnh: Russkoe Oruzhie
Dù không còn khả năng thống trị như trước, drone vẫn giữ vai trò quan trọng trong tác chiến. Kimmitt cho rằng, drone với công nghệ AI sẽ trở thành lực lượng tác chiến mạnh mẽ trong thế kỷ 21, có khả năng tăng cường và thậm chí thay thế phi công trong buồng lái. Đây là loại vũ khí rẻ và dễ dàng tiếp cận cho nhiều quốc gia.
Chiến dịch tấn công của đặc vụ Israel vào các trận địa phòng không của Iran hồi tháng 6 cho thấy rằng yếu tố bất ngờ vẫn quan trọng hơn là công nghệ mang tính cách mạng. Trong khi đó, Nga đã sử dụng bầy UAV để tấn công Ukraine, huy động một lượng lớn máy bay để tăng cường hiệu quả của các cuộc tấn công.
Kimmitt kết luận rằng, giống như nhiều vũ khí từng được ca ngợi là kỳ diệu và bất khả chiến bại, thời kỳ thống trị của drone trên chiến trường sẽ sớm đi đến hồi kết.
Nguyễn Tiến (Theo Politico, AFP, AP)
