Tài khoản
Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Iran và Israel, triển vọng cho các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Mặc dù vậy, cả hai bên vẫn thể hiện mong muốn đạt được một thỏa thuận khả thi.
Vào tháng 4 vừa qua, Mỹ và Iran đã khởi động lại các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quan hệ giữa hai quốc gia kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân vào năm 2018. Sau năm vòng đàm phán diễn ra tại Oman và Italy, cả hai bên đều cảm thấy lạc quan về khả năng đạt được một thỏa thuận.
Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi khi Israel phát động chiến dịch quân sự mang tên “Sư tử Trỗi dậy” vào ngày 13 tháng 6, tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran và tiêu diệt nhiều chỉ huy quân sự. Hành động này đã làm gián đoạn kế hoạch tổ chức vòng đàm phán thứ sáu tại Muscat, Oman, và khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn.
Thủ tướng Israel đã tuyên bố rằng chiến dịch này sẽ tiếp tục cho đến khi đạt được mục tiêu, trong khi Iran đã đáp trả bằng các cuộc tấn công tên lửa và tuyên bố hoãn các cuộc đàm phán với Mỹ. Sự leo thang này đã khiến con đường hướng tới một thỏa thuận trở nên mờ mịt hơn bao giờ hết.
Chuyên gia Suzanne Maloney từ Viện Brookings nhận định rằng mặc dù tình hình hiện tại rất khó khăn, Iran vẫn có thể sẽ phải tìm kiếm giải pháp ngoại giao để thoát khỏi cuộc khủng hoảng này. Điều này cho thấy rằng, mặc dù có những căng thẳng, cả hai bên vẫn có thể tìm ra con đường để đối thoại.
Ngoại trưởng Iran, Abbas Araghchi, đã chỉ trích Israel vì đã tiến hành các cuộc tấn công nhằm làm gián đoạn các cuộc đàm phán với Mỹ. Ông cho rằng đây là một nỗ lực nhằm ngăn chặn một thỏa thuận có thể không phù hợp với lợi ích của Israel.
Trong khi đó, các chuyên gia nhận định rằng các cuộc tấn công liên tiếp của Israel đã làm suy yếu khả năng quân sự của Iran, khiến nước này phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Hệ thống phòng không của Iran đã bị tổn hại, và khả năng đáp trả của họ cũng đang giảm sút.
Sanam Vakil, giám đốc chương trình Trung Đông tại viện chính sách Chatham House, cho rằng Iran không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tìm kiếm một giải pháp ngoại giao. Tuy nhiên, điều này sẽ phụ thuộc vào cách thức và thời điểm kết thúc các cuộc xung đột hiện tại giữa Israel và Iran.
Ngoại trưởng Araghchi đã khẳng định rằng Iran vẫn mong muốn đạt được một thỏa thuận với Mỹ và sẵn sàng nối lại các cuộc đàm phán nếu Israel ngừng các cuộc tấn công. Ông nhấn mạnh rằng Iran sẽ không chấp nhận bất kỳ điều khoản nào làm suy yếu quyền lợi hợp pháp của mình trong lĩnh vực hạt nhân.
Tổng thống Mỹ cũng bày tỏ mong muốn đạt được một thỏa thuận hạt nhân với Iran, nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ duy trì một thế phòng thủ vững chắc trong khu vực để tạo điều kiện cho một thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, ông cũng cho biết rằng ông đã biết trước về các cuộc không kích của Israel và không cảm thấy bất ngờ trước diễn biến này.
Các nhà phân tích cho rằng Iran có thể đang sử dụng việc tỏ ý sẵn sàng đàm phán như một chiến thuật để có thêm thời gian phục hồi sau các cuộc tấn công của Israel. Họ khuyến nghị rằng Mỹ nên chờ đợi cho đến khi Israel đạt được những thắng lợi nhất định trước Iran để có thêm lợi thế trong các cuộc đàm phán.
Tổng thống Mỹ đã thông báo rằng Iran đã gửi thông điệp muốn đàm phán thông qua các trung gian Arab, mặc dù Tehran chưa xác nhận thông tin này. Ông cũng cho biết rằng Iran nên bắt đầu các cuộc thương lượng từ trước.
Washington hiện đang thảo luận về khả năng tổ chức cuộc gặp giữa đặc phái viên Mỹ và Ngoại trưởng Iran trong tuần này để bàn về thỏa thuận hạt nhân và chấm dứt xung đột giữa Israel và Iran. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn là làm thế nào để Iran giữ được thể diện trong khi vẫn phải đối mặt với áp lực từ Mỹ.
Giới quan sát cho rằng một thỏa thuận với điều kiện từ bỏ quyền làm giàu uranium sẽ rất khó chấp nhận đối với Iran. Điều này có thể dẫn đến việc bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ tương tự như thỏa thuận hạt nhân trước đó, mà Iran đã ký kết với các cường quốc thế giới vào năm 2015. Tổng thống Mỹ hiện đang tìm kiếm một thỏa thuận tốt hơn, nhưng điều này sẽ không dễ dàng.
Như vậy, tương lai của các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng, và các bên liên quan cần phải thận trọng trong từng bước đi của mình.
