Tài khoản
Với sự thay đổi trong mô hình chính quyền địa phương, từ ngày 1/7, vai trò của Chủ tịch UBND tỉnh và thành phố sẽ được nâng cao, khẳng định vị trí trung tâm trong việc điều hành và quản lý các hoạt động của chính quyền địa phương.
Tại hội nghị tập huấn diễn ra vào ngày 14/6, Bộ trưởng Nội vụ đã nhấn mạnh sự chuyển mình mạnh mẽ trong mô hình chính quyền hai cấp. Theo đó, UBND cấp tỉnh không chỉ đơn thuần là cơ quan hành chính mà còn trở thành trung tâm điều hành thống nhất, có trách nhiệm tổ chức thực thi pháp luật và thúc đẩy phát triển bền vững.
Chức năng của UBND cấp tỉnh không chỉ dừng lại ở việc thực hiện nhiệm vụ hành chính mà còn là cầu nối giữa Trung ương và địa phương, dẫn dắt chiến lược phát triển một cách đồng bộ và liên tục. “Đây là bước tiến quan trọng thể hiện tư duy hành chính đổi mới, phục vụ người dân một cách hiệu quả hơn”, Bộ trưởng cho biết.
Trong bối cảnh này, Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ trở thành nhân tố chủ chốt trong việc điều hành. Trước đây, nhiều quyết định cần phải thông qua tập thể UBND hoặc trình HĐND, dẫn đến quy trình xử lý kéo dài. Tuy nhiên, với quyền hạn mới, Chủ tịch tỉnh sẽ có khả năng quyết định trực tiếp, cá nhân chịu trách nhiệm, từ đó rút ngắn thời gian xử lý công việc và nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Để hiện thực hóa mô hình này, Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương đang được Quốc hội xem xét đã mở rộng số nhóm nhiệm vụ độc lập của Chủ tịch UBND cấp tỉnh từ 11 lên 23. Trong đó, có 5 nhóm quyền quan trọng như tổ chức thi hành pháp luật, điều hành bộ máy hành chính từ tỉnh đến xã, phân cấp và ủy quyền, quyết định thay mặt tập thể UBND khi cần thiết, và xử lý các tình huống vượt khả năng của cấp dưới.
Đặc biệt, lần đầu tiên, Chủ tịch UBND cấp tỉnh được trao quyền trực tiếp trong việc phân cấp và ủy quyền cho các sở, ngành, đơn vị sự nghiệp, chính quyền cấp xã và phó chủ tịch UBND. Đây là một bước tiến lớn nhằm khắc phục tình trạng trì trệ và chồng chéo trong công việc.
Đây là sự chuyển biến rõ rệt trong tư duy điều hành: từ mô hình phân tán, quyết định tập thể sang mô hình tập trung, đề cao trách nhiệm cá nhân. Không chỉ mở rộng quyền lực, cải cách này còn thiết kế cơ chế kiểm soát tương ứng, đảm bảo Chủ tịch tỉnh có đủ không gian hành động nhưng vẫn trong khuôn khổ minh bạch và hiệu quả.
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
Cấp xã: Trung tâm điều hành tại địa phương
Song song với việc nâng cao vai trò của Chủ tịch UBND tỉnh, mô hình chính quyền hai cấp cũng yêu cầu cải cách toàn diện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của cấp xã.
Bộ trưởng Nội vụ cho biết, trong thời gian tới, cấp xã sẽ thực hiện đầy đủ chức năng tổ chức thi hành pháp luật, điều hành hành chính, quản lý kinh tế xã hội tại địa bàn; quản lý tài chính, ngân sách, đầu tư công; quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường, trật tự xây dựng; quản lý dân cư, hộ tịch, quốc phòng, an ninh tại cộng đồng; cung ứng dịch vụ công thiết yếu và đảm bảo an sinh xã hội; thực hiện cải cách hành chính, phát triển chính quyền số và công dân số.
“Cấp xã sẽ thực sự là tuyến đầu, nơi hiện thực hóa mọi chính sách thành hành động cụ thể, nơi người dân tiếp xúc với chính quyền hàng ngày”, Bộ trưởng nhấn mạnh. UBND cấp xã không còn là “cánh tay nối dài” mà trở thành “bộ não” điều hành tại cơ sở, với vị thế được xác lập rõ ràng về pháp lý và chính trị.
Dự kiến, Chủ tịch UBND xã sẽ có 17 nhiệm vụ, quyền hạn; Chủ tịch phường có 23 nhiệm vụ, đều tăng so với hiện nay. Nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc cấp huyện cũng sẽ được chuyển về xã, yêu cầu đội ngũ cán bộ cấp xã phải có năng lực toàn diện, đặc biệt là người đứng đầu.
“Chủ tịch xã là hiện thân cụ thể nhất của chính quyền trong mắt nhân dân – người lãnh đạo tại chỗ, điều hành tại hiện trường và chịu trách nhiệm trực tiếp về hiệu quả quản trị tại địa phương”, Bộ trưởng nhấn mạnh, đồng thời yêu cầu đội ngũ chủ tịch xã phải am hiểu pháp luật, vững vàng về hành pháp và hành xử gần gũi với dân, minh bạch để đáp ứng kỳ vọng trong giai đoạn chuyển đổi mô hình chính quyền mới.
Vũ Tuân
